وَ مَتَى كَانَ فَاءُ اِفْتَعَلَ وَاوًا أَوْ يَاءً أَوْ ثَاءً قُلِبَتُ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ وَ الثَّاءُ تَاءً، ثُمَّ أُدْغِمَتِ التَّاءُ فِي تَاءِ اِفْتَعَلَ، نَحْوُ؛ اِتَّقَى وَ اتَّسَرَ وَ اتَّغَرَ.
وَ مَتَى ve her ne zaman ki, كَانَ olursa, فَاءُ اِفْتَعَلَ ifteale babının fa ul-fiili, وَاوًا vav, أَوْ veya, يَاءً ya, أَوْ veya, ثَاءً peltek se, قُلِبَتُ الْوَاوُ vav harfi döner, وَ الْيَاءُ ve ya harfi döner, وَ الثَّاءُ ve peltek se harfi döner, تَاءً، te harfine. ثُمَّ sonra, أُدْغِمَتِ التَّاءُ vav, ya ve peltek se harflerinden dönen te harfi idgam olur, فِي تَاءِ اِفْتَعَلَ ifteale babının te harfiyle. نَحْوُ misali şöyledir; اِتَّقَى “korudu” ve وَ اتَّسَرَ “kolay oldu” ve وَ اتَّغَرَ “çocuğun dişlerinin çıktı” gibidir.
Metnin Toplu Manası; Her ne zamanki iftial babının fa ul-fiili vav, ya ve peltek se olursa, o halde vav, ya ve peltek se harfleri te harfine döner. Sonra vav, ya ve peltek se harflerinden dönen te harfi iftial babının te harfiyle idgama girerler. Misalleri; اِتَّقَى “korudu” ve اِتَّغَرَ “çocuğun dişlerinin çıktı” ve اِتَّسَرَ “kolay oldu” gibidir.
Not: اِتَّقَى fiilinin aslı اِوْتَقَى şeklindedir. Kök harfleri vav, kaf ve ya harfleridir. Fa ul-fiil vav olduğu için te harfine döner ve اِتْتَقَى olur ve iki te harfi idgama uğrar ve son olarak اِتَّقَى olur. اِتَّسَرَ fiilinin aslı اِيْتَسَرَ şeklindedir. Kök harfleri ya, sin ve ra harfleridir. Fa ul-fiil ya olduğu için te harfine döner ve اِتْتَسَرَ olur ve iki te harfi idgama uğrar ve son olarak اِتَّسَرَ olur. اِتَّغَرَ fiilinin aslı اِثْتَغَرَ şeklindedir. Kök harfleri peltek se, ğayn ve ra harfleridir. Fa ul-fiil peltek se olduğu için te harfine döner ve اِثْتَغَرَ olur ve iki te harfi idgama uğrar ve son olarak اِتَّغَرَ olur.
Yorum Yaz