Lâm لِ Harf-i Cerri

لِ harf-i cerri genel olarak talil “için” yani sebebiyyet bildirir. Kendisine muttasıl zamir birleşince لَ olur ama nefs-i mütekellim vahde de لِي olur. Dersin sonunda tablo olarak verilecektir.

تَعْلِيلْ Ta’lil manası: لِ harf-i cerri en genel manada sebebiyyet bildirir. “Bir şey için, Birisi için, birine vb.” gibi manaları ihtiva eder. Misal; اَلْحَمْدُ لِلهِ “Hamd, Allah içindir yani Allahadır” gibi. Hamd lafzının var olma sebebi Allaha ait olmasıyla kaimdir diyebiliriz.

تَخْصَيصْ Tahsis etme manası: لِ harf-i cerri bir şeyi birine veya bir şeye tahsis eder. Misal; اَلسَّيَّارَةُ لِأَبِى “Araba babamındır” gibi. لِلهِ مَا فِي السَّمَوَاتِ وَ الْأَرْضِ “Yerde ve gökte ne varsa Allahındır” yani Allaha tahsis edilir, tasarruf ondadır. اَلسُّجَّادُ لِلْمَسْجِدِ “Halı caminindir” gibi.

تَأَكِيدْ Te’kid (kuvvetlendirme) manası: نَصَرَ زَيْدٌ لِعَمْرٍو “Zeyd Amr’a yardım etti” yani Zeyd, Amr’ı desteklemek için yardım etti.

اِسْتِحْقَاقْ istihkak manası: اَلْإِيمَانُ لِلْمُسْلِمِينَ “İman Müslümanlarındır” gibi.

تَقْوِيَة Takviye Manası: اَعْجَبَنِى نَصْرُكَ لِزَيْدٍ “Zeyd’e olan yardımın hoşuma gitti” gibidir.

اِنْتِهَاء İntiha (Sonlanma) manası: لِ harf-i cerri intiha manasında إِلَى harf-i cerri gibi amel eder. كُلٌّ يَجْرِى لِأَجَلٍ مُسَمًّى “Her biri belirli bir vakte kadar akıp gider” terkibindeki لِأَجَلٍ lafzındaki لِ harf-i cerrinin إِلَى harf-i cerri gibi amel ettiğini görüyoruz.

صَيْرُورَتْ Sayruret yani Akıbet manası: لِ harf-i cerri bir işin sonunda, o işin neticesinin o olduğunu belirtmek için kullanılır. إِقْرَأْ لِلْعِلْمِ “Oku, ilim öğren” yani okumanın neticesi ilim içindir, ilimi tahsil etmek içindir.

ظَرْفِيَّتْ Zarfiyyet manası: لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ “Kıyamet gününde” gibidir.

اِسْتِعْلاَء İsti’la manası: لِ harf-i cerri “üstüne, üzerine” manaları taşıyarak عَلَى harf-i cerri gibi amel edebilir. Misal; سَلَّمْتُ لَكُمْ “Size selam verdim” yani سَلَّمْتُ عَلَيْكُمْ gibidir.

قَسَمْ Kasem (Yemin) manası: لِ harf-i cerri yemin ifade edebilir. Bu لِ harf-i cerri sadece Allah lafzının evvelinde gelirse yemin manası ifade eder. Misal; لِلهِ اَفْعَلُ الْفَرَائِضَ “Allaha yemin olsun ki farzları yapacağım” gibidir.