Âlâ على Harf-i Cerr

على harf-i cerrinin لِلْاِسْتِعْلاَءِ isti’la “üzerine olmak” manasındadır.

اِسْتِعْلاَء isti’la manası: Madden veya manen bir şeyin üzerine olmaktır. اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ “Selam üzerinize olsun” gibidir. عَلَيَّ “bana, benim üzerime, benim için” gibidir.

ظَرْفِيَّتْ Zarfiyyet manası: على harf-i cerri zarf manası da ifade eder. جِئْتُ عَلَى زَمَانِ عَكْسٍ “ters bir zamanda geldim” gibidir. Yani فِي زَمَانِ عَكْسٍ “ters bir zamanda” gibidir.

مُجَاوَزَتْ uzaklaşma manası: على harf-i cerrinin عَنْ manasında olduğu yerler vardır. اَجْمَلُ عَلَيْكَ “senden daha güzel” gibi yani عَنْكَ gibidir.

تَعْلِيلْ Sebebiyet manası: على harf-i cerrinin لِ manasında kullandığı yerler vardır. Misal; لِتُكَبِّرُوا اللهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ “Allaha olan hidayetiniz Allahı büyüklemeniz içindir” yani لِمَا هَدَاكُمْ gibidir.

مُصَاحَبَة musahabe manası: على harf-i cerrinin مَعَ manası vardır, misali; وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ “Muhakkak ki senin rabbin insanların zülumlerine karşı mağfiret sahibidir” ayetindeki عَلَى ظُلْمِهِمْ lafzının مَعَ ظُلْمِهِمْ “zalim olmalarıyla beraber, zulümlerine rağmen” gibidir.

اِبْتِدَاء ibtida manası: على harf-i cerrinin ibtida manası da vardır, misali; عَلَى النَّاسِ “insanlardan” gibidir.

إِلْصَاقْ bitişitirme manası: عَلَى أَنْ لاَ أَقُولَ “söylememeye” yani بِأَنْ gibidir.