اَلْبَابُ الثَّانِى؛ اِفْعَنْلَى يَفْعَنْلِى اِفْعِنْلاَءً وَ مَوْزُونُهُ؛ اِسْلَنْقَى يَسْلَنْقِى اِسْلِنْقَاءً وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى سِتَّةُ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ فِي أَوَّلِهِ وَ النُّونِ بَيْنَ الْعَيْنِ وَاللاَّمِ وَ الْيَاءِ فِي آخِرِهِ وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلْمُطَاوَعَةِ، نَحْوُ؛ سَلْقَيْتُهُ فَاسْلَنْقَى أَىْ وَقَعَ عَلَى قَفَاهُ
arapcadilbilgisi.com
اَلْبَابُ الثَّانِى Rübai Mezid Südasiye yani اِحْرَنْجَمَ babına mülhak olan 2 babın ikincisi, mazide اِفْعَنْلَى ve muzaride يَفْعَنْلِى ve masdarda ise اِفْعِنْلاَءً vezinlerinde gelir, وَ مَوْزُونُهُ bu bablara uygun mevzunlar ise mazide اِسْلَنْقَى ve muzaride يَسْلَنْقِى ve masdarda ise اِسْلِنْقَاءً şeklindedir, وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى سِتَّةِ أَحْرُف altı harf üzere olması, بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ bir hemze ziyadesiyle, فِي أَوَّلِهِ sülasi mücerred fiilin evveline, وَ النُّونِ ve bir nun, بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ ayn ul-fiil ile lam ul-fiil arasına, وَ الْيَاء ve bir ya harfi, فِي آخِرِهِ o mazi fiilin sonuna, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası, لِلْمُطَاوَعَةِ mutavaât içindir, نَحْوُ misali şöyledir; سَلْقَيْتُهُ “onu sırtı üstü yere serdim” فَ böylece o da, اسْلَنْقَى ense üzere yere düştü, أَىْ وَقَعَ عَلَى قَفَاهُ yani ensesi, kafası üzere oldu.
Metnin Toplu Manası: Rübai Mezid Südasiye yani اِحْرَنْجَمَ babına Mülhak olan 2 babın ikincisi, mazide اِفْعَنْلَى ve muzaride يَفْعَنْلِى ve masdarda ise اِفْعِنْلاَءً vezinlerinde gelir. Bu baba uygun mevzunlar ise mazide اِسْلَنْقَى ve muzaride يَسْلَنْقِى ve masdarda ise اِسْلِنْقَاءً şeklindedir. Bu babın alameti, sülasi mücerred bir fiilin evveline bir te harfi, ayn ul-fiili ile lam ul-fiili arasına bir nun ve bu mazi fiilin sonuna bir ya harfi ziyade edilmesiyle ortaya çıkan fiilin 6 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası mutavaât içindir. Mutavaât fiilin misali ise اِقْعَنْسَسَ الرَّجُل “Adamın göğsü çok çıkık, beli içeri çok girik oldu” gibidir. سَلْقَيْتُهُ “onu sırtı üstü yere serdim” اسْلَنْقَى “O da ense üzere yere düştü” gibidir.arapcadilbilgisi.com
سلق Sülasi Mücerred Fiilinin اِحْرَنْجَمَ babına İlhakı | |||||
Zaid Ya | Lâm ul-Fiil | Zaid Nun | Ayn ul-Fiil | Fa ul-Fiil | Zaid Hemze |
ـى | ـلَـ | ـنْـ | ـعَـ | فْـ | اِ |
ـى | ـقَـ | ـنْـ | ـلَـ | سْـ | اِ |
سَلَقَ fiili sözlükte ensesi üzere oldu manasındadır.
Yorum Yaz