İlhak’ın Hakikati

اِعْلَمْ أَنَّ حَقِيقَةَ الْإِلْحَاقِ فِي هَذِهِ الْمُلْحَقَاتِ إِنَّمَا هُوَ بِزِيَادَةِ غَيْرِ التَّاءِ. مَثَلاً؛ اَلْإِلْحَاقُ فِي تَجَلْبَبَ إِنَّمَا هُوَ بِتَكْرَارِ الْبَاءِ. وَ التَّاءُ إِنَّمَا دَخَلَتْ لِمَعْنَى الْمُطَاوَعَةِ كَمَا دَخَلَتْ فِي تَدَحْرَجَ. لِأَنَّ الْإِلْحَاقَ لاَ يَكُونُ فِي أَوَّلِ الْكَلِمَةِ بَلْ فِي وَسَطِهَا أَوْ آخِرِهَا عَلَى مَا صَرَّحَ فِي شَرْحِ الْمُفَصَّلِ

www.arapcadilbilgisi.com

اِعْلَمْ bil ki, أَنَّ حَقِيقَةَ الْإِلْحَاقِ ilhakın meydana gelme hakikati, فِي هَذِهِ الْمُلْحَقَاتِ bu mülhak olan bablara, إِنَّمَا هُو ancak o, بِزِيَادَةِ غَيْرِ التَّاء ta harfinden başka bir harfin ziyade edilmesiyledir, مَثَلاً misalen; اَلْإِلْحَاقُ فِي تَجَلْبَبَ tecelbebebabındaki ilhak, إِنَّمَا هُوَ بِتَكْرَارِ الْبَاءِ ba harfinin tekrarıyladır. وَ التَّاءُ te harfi ise, إِنَّمَا دَخَلَتْ dahil olmuştur, لِمَعْنَى الْمُطَاوَعَةِ mutavaât manası için, كَمَا دَخَلَت dahil olduğu gibi, فِي تَدَحْرَجَ tedahrece babının evvelindeki te harfi gibi. لِأَنَّ الْإِلْحَاقَ muhakkak ki ilhak, لاَ يَكُونُ olmaz, فِي أَوَّلِ الْكَلِمَة kelimenin başında, بَلْ bilakis olur, فِي وَسَطِهَا kelimenin ortasında, أَوْ آخِرِهَا veya sonunda, عَلَى مَا صَرَّحَ açıklandığı üzere, فِي شَرْحِ الْمُفَصَّلِ şerh ül-mufassal adlı kitapta.

Metnin Toplu Manası: Bu bablardaki ilhakın hakikatinin te harfi haricindeki bir harf ile yapıldığını bil. Örneğin تَجَلْبَبَ babındaki ilhak ba harfinin tekrarıyladır. Te harfi ise تَدَحْرَجَ  babında olduğu gibi ancak mutavaât manası içindir. Muhakkak ki ilhak (ilhak olunmasını sağlayan harf) kelimenin başında olamaz ya ortasında ya da sonunda olur. Bu ifade Mufassal adlı kitabın şerhinde açıklandığı üzere burada zikredilmiştir.