Aksam-ı Semaniye | 8 Kısım

ثُمَّ اعْلَمْ أَنَّ الْفِعْلَ الْمُنْحَصِرَ فِي هَذِهِ الْأَبْوَابِ. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مُجَرَّدٌ سَالِمُ، نَحْوُ؛ كَرُمَ. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مُجَرَّدٌ غَيْرُ سَالِمٍ، نَحْوُ؛ وَعَدَ. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مُجَرَّدٌ سَالِمُ، نَحْوُ؛ دَحْرَجَ. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مُجَرَّدٌ غَيْرُ سَالِمٍ، نَحْوُ؛ وَسْوَسَ. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مَزِيدٌ سَالِمُ، نَحْوُ؛ اَكْرَمَ. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مَزِيدٌ غَيْرُ سَالِمٍ، نَحْوُ؛ اَوْعَدَ. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مَزِيدٌ سَالِمُ، نَحْوُ؛ تَدَحْرَجَ. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مَزِيدٌ غَيْرُ سَالِمٍ، نَحْوُ؛ تَوَسْوَسَ. وَ يُقَالُ لِهَذِهِ الْاَقْسَامِ؛ اَلْاَقْسَامُ الثَّمَانِيَةُ

www.arapcadilbilgisi.com

ثُمَّ اعْلَمْ bu anlatılanlardan sonra bil ki; أَنَّ الْفِعْلَ الْمُنْحَصِرَ münhasır olan, anlatılan fiillerin, فِي هَذِهِ الْأَبْوَابِ bu bablarda, إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مُجَرَّدٌ سَالِمُ ya sülasi mücerred salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; كَرُمَ gibi. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مُجَرَّدٌ غَيْرُ سَالِمٍ ya sülasi mücerred gayrı salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; وَعَدَ gibi. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مُجَرَّدٌ سَالِمُ ya rübai mücerred salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; دَحْرَجَ gibi. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مُجَرَّدٌ غَيْرُ سَالِمٍ ya rübai mücerred gayrı salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; وَسْوَسَ gibi. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مَزِيدٌ سَالِمُ ya sülasi mezid salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; اَكْرَمَ gibi. إِمَّا ثُلاَثِىٌّ مَزِيدٌ غَيْرُ سَالِمٍ ya sülasi mezid gayrı salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; اَوْعَدَ gibi. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مَزِيدٌ سَالِمُ ya rübai mezid salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; تَدَحْرَجَ gibi. إِمَّا رُبَاعِىٌّ مَزِيدٌ غَيْرُ سَالِمٍ ya rübai mezid gayrı salimdir, نَحْوُ misali şöyledir; تَوَسْوَسَ gibi. وَ يُقَالُ لِهَذِهِ الْاَقْسَامِ؛ bu kısımlar için denilmiştir, اَلْاَقْسَامُ الثَّمَانِيَةُ asksam-ı semaniye yani fiillerin 8 kısmı.

Metnin Toplu Manası: Bu bablardan gelen fiillerin sülasi mücerred salim, sülasi mücerred gayrı salim, rübai mücerred salim, rübai mücerred gayrı salim, sülasi mezid salim, sülasi mezid gayrı salim, rübai mezid salim, rübai mezid gayrı salim olduklarını bil. Bu kısımlar için aksam-ı semaniye denmiştir.