4. Terahveke تَفَعْوَلَ Babı

اَلْبَابُ الرَّابِعُ؛ تَفَعْوَلَ يَتَفَعْوَلُ تَفَعْوُلاً وَ مَوْزُونُهُ؛ تَرَهْوَكَ يَتَرَهْوَكُ تَرَهْوُكًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى خَمْسَةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ التَّاءِ فِي أَوَّلِهِ وَ الْوَاوِ بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلَّازِمِ فَقَطْ، نَحْوُ؛ تَرَهْوَكَ زَيْدٌ

اَلْبَابُ الرَّابِعُ Rübai Mezid Hümasiye Mülhak olan 5 babın dördüncüsü, mazide تَفَعْوَلَ ve muzaride يَتَفَعْوَلُ ve masdarda ise تَفَعْوُلاً vezinlerinde gelir, وَ مَوْزُونُهُ bu bablara uygun mevzunlar ise mazide تَرَهْوَكَ ve muzaride يَتَرَهْوَكُ ve masdarda ise تَرَهْوُكًا şeklindedir, وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى خَمْسَةِ أَحْرُف beş harf üzere olması, بِزِيَادَةِ التَّاءِ bir te harfi ziyadesiyle, فِي أَوَّلِهِ sülasi mücerred fiilin evveline, وَ الْوَاو ve vav harfi ziyadesiyle, بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ o sülasi mücerred fiilin ayn ul-fiili ile lam ul-fiili arasına, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası, لِلَّازِمِ فَقَطْ sadece lazım içindir, نَحْوُ misali şöyledir; تَرَهْوَكَ زَيْدٌ “Zeyd sallanarak gitti” gibidir.

Metnin Toplu Manası: Rübai Mezid Hümasiye Mülhak olan 5 babın dördüncüsü, mazide تَفَعْوَلَ ve muzaride يَتَفَعْوَلُ ve masdarda ise تَفَعْوُلاً vezinlerinde gelir. Bu baba uygun mevzunlar ise mazide تَرَهْوَكَ ve muzaride يَتَرَهْوَكُ ve masdarda ise تَرَهْوُكًا şeklindedir. Bu babın alameti, sülasi mücerred bir fiilin evveline bir te harfi ve ayn ul-fiili ile lâm ul-fiili arasına bir vav harfi ziyade edilmesiyle ortaya çıkan fiilin 5 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası sadece lazım içindir. Lazım fiilin misali ise تَرَهْوَكَ زَيْدٌ “Zeyd sallanarak gitti” gibidir.

رهك fiili sözlükte “bir yerde ikamet etmek, bir şeyi kırıp ezmek” manalarına gelmektedir.