?>
Bina

Rübai Mücerred Bab | 1 Bab

وَ وَاحِدٌ مِنْهَا لِلرُّبَاعِىُّ الْمُجَرَّدِ؛ وَ هُوَ بَابٌ وَاحِدٌ. وَزْنُهُ؛ فَعْلَلَ يُفَعْلِلُ وَ فِعْلاَلاً وَ مَوْزُونُهُ؛ دَحْرَجَ يُدَحْرِجُ وَ دِحْرَاجًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ بِشَرْطِ أَنْ يَكُونَ جَمِيعُ حُرُوفِهِ اَصْلِيَّةً وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلتَّعْدِيَّةِ غَالِبًا وَ قَدْ يَكُونُ لاَزِمًا. مِثَالُ الْمُتَعَدِّى، نَحْوُ؛ دَحْرَجَ زَيْدٌ الْحَجَرَ وَ مِثَالُ اللَّازِمِ، نَحْوُ؛ دَرْبَحَ زَيْدٌ




وَ وَاحِدٌ ve bir tanedir, مِنْهَا ondan yani 35 babtan, لِلرُّبَاعِىُّ الْمُجَرَّدِ rübai mücerred için, وَ هُوَ ve o bab, بَابٌ وَاحِدٌ sadece bir babtır, وَزْنُه o rübai mücerred babın vezni mazide فَعْلَلَ ve muzaride يُفَعْلِلُ ve masdarda ise فِعْلاَلاً vezinlerinde gelir. وَ مَوْزُونُهُ ve bu babın mevzunu mazide دَحْرَجَ ve muzaride يُدَحْرِجُ ve masdarda ise دِحْرَاجًا şeklindedir. وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُون olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ dört harf üzere, بِشَرْطِ bir şart ile, أَنْ يَكُون olmasıdır, جَمِيعُ حُرُوفِهِ bu babtan gelen fiilin harflerinin tamamının, اَصْلِيَّةً asli olması, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; لِلتَّعْدِيَّةِ tadiyet, geçişlilik içindir; غَالِبًا çok kere, وَ قَدْ يَكُونُ bazen olur, لاَزِمًا lazım için. مِثَالُ الْمُتَعَدّ bu babtan gelen müteaddi fiile misal, نَحْوُ şöyledir; دَحْرَجَ زَيْدٌ الْحَجَرَ “Zeyd taşı yuvarladı” ve وَ مِثَالُ اللَّازِمِ lazım fiile misal, نَحْوُ şöyledir; دَرْبَحَ زَيْدٌ “Zeyd başını eğdi” gibidir.


Metnin Toplu Manası; 35 babın bir tanesi Rübai Mücerred içindir. Bu rübai mücerred sadece tek bir babtır. Bu babın vezn-i mazisi فَعْلَلَ ve muzarisi يُفَعْلِلُ ve masdarı ise فِعْلاَلاً vezinlerinde gelir. Bu vezinlere uygun olarak gelen mevzun ise mazide دَحْرَجَ ve muzaride يُدَحْرِجُ ve masdarda ise دِحْرَاجًا şeklindedir. Bu babın alameti, tüm harflerinin asli olması kaydıyla mazisinin 4 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası çok kere müteaddi ve bazen de lazım içindir. Müteaddi fiile misal دَحْرَجَ زَيْدٌ الْحَجَرَ “Zeyd taşı yuvarladı” terkibindeki دَحْرَجَ ve lazım fiile misal دَرْبَحَ زَيْدٌ “Zeyd başını eğdi” terkibindeki دَرْبَحَ fiilidir.


دَحْرَجَ veya فَعْلَلَ Babı
Lâm ul-Fiil 2 Lâm ul-Fiil Ayn ul-Fiil Fa ul-Fiil وزن موزون
ـلَ ـلَـ ـعْـ فَـ فَعْلَلَ
جَ ـرَ حْـ دَ دَحْرَحَ
ـحَ بَـ رْ دَ دَرْبَحَ

Bu babın 4. Harfi vezinin lam ul-fiili cinsinden olduğu için فَعْلَلَ deki sonda bulunan lam harfini lam ul-fiil 2 olarak tesmiye ettim. Bu rübai mücerred olarak tek babtır ve kimisi دَحْرَجَ “dehrace” ve kimisi de فَعْلَلَ babı diye isimlendirir. Ben genelde dehrace babı demeyi unutmamak açısından uygun görüyorum.

Yazar Hakkında

Metehan Uluocak

9 yıllık sarf nahiv bilgisini temin ettikten sonra, zor olan lafızları kolaylaştırıp ve harekeleyip mübtedi kardeşlerimize sunmak niyetine gark oldum. Bu tevessülüm bana böyle bir site hazırlamayı gerektirdi.

Yorum Yaz

Yorum göndermek için tıkla

Ya Hâkim!

Ya Mu’in!