İf’i’âl اِفْعِيعَالْ Babı

اَلْبَابُ الثَّانِى؛ اِفْعَوْعَلَ يَفْعَوْعِلُ اِفْعِيعَالاً وَ مَوْزُونُهُ؛ اِعْشَوْشبَ يَعْشَوْشِبُ اِعْشِيشَابًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى سِتَّةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ فِي أَوَّلِهِ وَ حَرْفٍ آخَرَ مِنْ جِنْسٍ عَيْنُ فِعْلِهِ وَ الْوَاوِ بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ  وَ بِنَاؤُهُ؛ لِمُبَالَغَةِ اللَّازِمِ. لِأَنَّهُ يُقَالُ؛ عَشُبَ الْأَرْضُ إِذَا نَبَتَ فِي وَجْهِ الْأَرْضِ نَبَاتٌ فِي الْجُمْلَةِ. يُقَالُ؛ اِعْشَوْشَبَ الْأَرْضُ إِذَا كَثُرَ نَبَاتُ وَجْهِ الْأَرْضِ.

اَلْبَابُ الثَّانِى؛ Dört tane olan sülasi mezid südasi babların ikincisinin mazisi اِفْعَوْعَلَ ve muzarisi يَفْعَوْعِلُ ve masdarı ise اِفْعِيعَالاً vezinlerinden gelir, وَ مَوْزُونُهُ bu babın mevzunu mazide اِعْشَوْشبَ ve muzaride يَعْشَوْشِبُ ve masdarda ise اِعْشِيشَابًا şeklindedir, وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيه bu babın mazisinin, عَلَى سِتَّةِ أَحْرُفٍ altı harf üzere olması, بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ bir hemze ziyadesiyle, فِي أَوَّلِهِ bu baba giren sülasi mücerred mazi fiilin evveline, وَ حَرْفٍ آخَرَ ve diğer bir harf, مِنْ جِنْسٍ عَيْنُ فِعْلِهِ ayn ul-fiil cinsinden olan, وَ الْوَاوِ ve vav, بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ  ayn ul-fiil ile lam ul-fiil arasına, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; لِمُبَالَغَةِ اللَّازِمِ lazımın mübalağası içindir, لِأَنَّهُ يُقَالُ çünkü bu bab için denilmiştir ki; عَشُبَ الْأَرْضُ “Yeryüzü yeşil oldu” ve إِذَا نَبَتَ nebat, otlar bitince, فِي وَجْهِ الْأَرْضِ yeryüzünde, نَبَات nebat olarak, فِي الْجُمْلَةِ bir parça. يُقَالُ ve denilmiştir ki; اِعْشَوْشَبَ الْأَرْضُ “Yeryüzü yemyeşil oldu” ve إِذَا كَثُرَ نَبَات nebat çok olunca, وَجْهِ الْأَرْضِ yeryüzünde, yani yemyeşil olunca.


Metnin Toplu Manası; 4 tane olan sülasi mezid südasinin 2.babının mazisi اِفْعَوْعَلَ ve muzarisi يَفْعَوْعِلُ ve masdarı ise اِفْعِيعَالاً vezinlerinde gelir. Bu vezinlere uygun olarak gelen mevzun ise mazide اِعْشَوْشبَ ve muzaride يَعْشَوْشِبُ ve masdarda ise اِعْشِيشَابًا şeklindedir. Bu babın alameti ise, daha evvel sülasi mücerred olan fiilin başına bir elif ve ayn ul-fiil ile lam ul-fiil arasına ayn ul-fiili cinsinden bir harf ile bir vav harfinin ziyadesiyle ortaya çıkan mazi fiilin 6 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası lazımın mübalağası içindir. Çünkü عَشُبَ الْأَرْضُ denildiğinde عَشُبَ fiilinin manası yeryüzünde ot bitti gibidir. Fakat bu عَشُبَ fiili if’iâl babına girince اِعْشَوْشَبَ الْأَرْضُ olur ve اِعْشَوْشَبَ fiili yeryüzünün yemyeşil olduğunu ifade eder.