İf’ivval اِفْعِوَّالْ Babı

اَلْبَابُ الثَّالِثُ؛ اِفْعَوَّلَ يَفْعَوِّلُ اِفْعِوَّالاً وَ مَوْزُونُهُ؛ اِجْلَوَّذَ يَجْلَوِّذُ اِجْلِوَّاذًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى سِتَّةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ فِي أَوَّلِهِ وَ الْوَاوَيْنِ بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ وَ بِنَاؤُهُ؛ أَيْضًا لِمُبَالَغَةِ اللَّازِمِ. لِأَنَّهُ يُقَالُ؛ جَلَذَ الْإِبِلُ إِذَا سَارَتْ سَيْرًا سُرْعَةً فِي الْجُمْلَةِ وَ يُقَالُ؛ اِجْلَوَّذَ الْإِبِلُ إِذَا سَارَتْ سَيْرًا بِزِيَادَةِ سُرْعَةٍ

اَلْبَابُ الثَّالِثُ Dört tane olan sülasi mezid südasi babların üçüncüsünün mazisi اِفْعَوَّلَ ve muzarisi يَفْعَوِّلُ ve masdarı ise اِفْعِوَّالاً vezinlerinden gelir, وَ مَوْزُونُهُ bu babın mevzunu mazide اِجْلَوَّذَ ve muzaride يَجْلَوِّذُ ve masdarda ise اِجْلِوَّاذًا şeklindedir, وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيه bu babın mazisinin, عَلَى سِتَّةِ أَحْرُفٍ altı harf üzere olması, بِزِيَادَةِ الْهَمْزَةِ bir hemze ziyadesiyle, فِي أَوَّلِهِ bu baba giren sülasi mücerred mazi fiilin evveline, وَ الْوَاوَيْن ve iki tane vav harfi,بَيْنَ الْعَيْنِ وَ اللَّامِ  ayn ul-fiil ile lam ul-fiil arasına, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; أَيْضًا bir önceki ifiâl babı gibidir, لِمُبَالَغَةِ اللَّازِمِ lazımın mübalağası içindir, لِأَنَّهُ يُقَالُ çünkü bu bab için denilmiştir ki; جَلَذَ الْإِبِلُ “Develer koştu” ve إِذَا سَارَتْ سَيْرًا o develer yol aldıklarında, سُرْعَةً süratli olarak, فِي الْجُمْلَةِ bir parça. وَ يُقَالُ ve denilmiştir ki; اِجْلَوَّذَ الْإِبِلُ “Develer çok hızlı koştu” ve إِذَا سَارَتْ سَيْرًا o develer yol aldıklarında, بِزِيَادَةِ سُرْعَةٍ ziyadesiyle süratli olarak.


Metnin Toplu Manası; 4 tane olan sülasi mezid südasinin 3.babının mazisi اِفْعَوَّلَ ve muzarisi يَفْعَوِّلُ ve masdarı ise اِفْعِوَّالاً vezinlerinde gelir. Bu vezinlere uygun olarak gelen mevzun ise mazide اِجْلَوَّذَ ve muzaride يَجْلَوِّذُ ve masdarda ise اِجْلِوَّاذًا şeklindedir. Bu babın alameti ise, daha evvel sülasi mücerred olan fiilin başına bir elif ve ayn ul-fiil ile lam ul-fiil arasına iki vav harfinin ziyadesiyle ortaya çıkan mazi fiilin 6 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası bir önceki اِفْعِيعَالْ  babı gibi lazımın mübalağası içindir. Çünkü develer koştuğunda جَلَذَ الْإِبِلُ denilir. Bu جَلَذَ fiili اِفْعِوَّالاً babına girince bu sefer اِجْلَوَّذَ الْإِبِلُ denilir ve develerin süratla koştuğunu, yol aldığını bize bildirir.

Tablodaki اِفْعِوَّال babına dahil olan iki vav harfi idgama uğramıştır ve şeddeli ve meftuh olarak babta yer almıştır. Biz açıkça görülmesi için iki zaid vav harfini belirttik.