اَلْبَابُ الثَّانِى؛ مِنْهَا فَيْعَلَ يُفَيْعِلُ فَيْعَلَةً وَ فِيعَالاً وَ مَوْزُونُهُ؛ بَيْطَرَ يُبَيْطِرُ بَيْطَرَةً وَ بِيطَارًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ الْيَاءِ بَيْنَ الْفَاءِ وَ الْعَيْنِ. وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلتَّعْدِيَّةِ فَقَطْ. نَحْوُ؛ بَيْطَرَ زَيْدٌنِ الْقَلَمَ اَىْ شَقَّهُ.
اَلْبَابُ الثَّانِى ikinci bab, مِنْهَا ondan, yani 6 tane olan Rübai mücerrede mülhak olanlardan, mazisi فَيْعَلَ ve muzarisi يُفَيْعِلُ ve masdarları ise فِيعَالاً ve فِيعَالاً vezinlerinde gelir. وَ مَوْزُونُهُ bu babın mevzunu mazide بَيْطَرَ ve muzaride يُبَيْطِرُ ve masdarlarda ise بَيْطَرَةً ve بِيطَارًا şeklindedir. وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ dört harf üzere, بِزِيَادَةِ الْيَاءِ bir ya harfi ziyadesiyle, بَيْنَ الْفَاءِ وَ الْعَيْنِ fa ul-fiil ile ayn ul-fiil arasına. وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; لِلتَّعْدِيَّةِ فَقَطْ sadece geçişli fiiller içindir. نَحْوُ müteaddi fiile misal şöyledir; بَيْطَرَ زَيْدٌنِ الْقَلَمَ “Zeyd kalemi yardı” اَىْ yani شَقَّهُ onu parçaladı, yardı.
Metnin Toplu Manası: Rübai Mücerred tek bab olan فَعْلَلَ “dehrace” babına mülhak olan 6 babın ikincisinin mazisi فَيْعَلَ ve muzarisi يُفَيْعِلُ ve masdarları ise فِيعَالاً ve فِيعَالاً vezinlerinde gelir. Bu baba uygun olarak gelen mevzunlar mazide بَيْطَرَ ve muzaride يُبَيْطِرُ ve masdarlarda ise بَيْطَرَةً ve بِيطَارًا şeklindedir. Bu babın alameti, daha evvel 3 harfli olan بطر olan fiilin fa ul-fiili ile ayn ul-fiili arasına bir ya harfinin ziyade edilmesiyle mazisinin 4 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası sadece müteaddi içindir. Müteaddi fiile misal بَيْطَرَ زَيْدٌنِ الْقَلَمَ “Zeyd kalemi yardı” terkibindeki بَيْطَرَ fiilidir, bu بَيْطَرَ fiili شَقَّ “yardı” manasındadır.
Yorum Yaz