اَلْبَابُ الْأَوَّلُ؛ مِنْهَا فَوْعَلَ يُفَوْعِلُ فَوْعَلَةً وَ فِيعَالاً وَ مَوْزُونُهُ؛ حَوْقَلَ يُحَوْقِلُ حَوْقَلَةً وَ حِيقَالاً وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ الْوَاوِ بَيْنَ الْفَاءِ وَ الْعَيْنِ. وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلَّازِمِ فَقَطْ. نَحْوُ؛ حَوْقَلَ زَيْدٌ.
اَلْبَابُ الْأَوَّلُ birinci bab, مِنْهَا ondan, yani 6 tane olan Rübai mücerrede mülhak olanlardan, mazisi فَوْعَلَ ve muzarisi يُفَوْعِلُ ve masdarları ise فَوْعَلَةً ve فِيعَالاً vezinlerinde gelir. وَ مَوْزُونُهُ bu babın mevzunu mazide حَوْقَلَ ve muzaride يُحَوْقِلُ ve masdarlarda ise حَوْقَلَةً ve حِيقَالاً şeklindedir. وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ dört harf üzere, بِزِيَادَةِ الْوَاوِ bir vav harfi ziyadesiyle, بَيْنَ الْفَاءِ وَ الْعَيْنِ fa ul-fiil ile ayn ul-fiil arasına. وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; لِلَّازِمِ فَقَطْ sadece lazım fiiller içindir. نَحْوُ lazım fiile misal şöyledir; حَوْقَلَ زَيْدٌ “Zeyd adımlarını sık sık attı” gibidir.
Metnin Toplu Manası: Rübai Mücerred tek bab olan فَعْلَلَ “dehrace” babına mülhak olan 6 babın birincisinin mazisi فَوْعَلَ ve muzarisi يُفَوْعِلُ ve masdarları ise فَوْعَلَةً ve فِيعَالاً vezinlerinde gelir. Bu baba uygun olarak gelen mevzunlar mazide حَوْقَلَ ve muzaride يُحَوْقِلُ ve masdarlarda ise حَوْقَلَةً ve حِيقَالاً şeklindedir. Bu babın alameti, daha evvel 3 harfli olan حقل olan fiilin fa ul-fiili ile ayn ul-fiili arasına bir vav harfinin ziyade edilmesiyle mazisinin 4 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası sadece lazım içindir. Lazım fiile misal حَوْقَلَ زَيْدٌ “Zeyd adımlarını sık sık attı” gibidir. حِيقَالاً masdarına gelince aslı حِوْقَالاً idi ve vezni de فِوْعَالاً idi. Fakat vav sakin ve ma kablindeki harf sahih ve harekeli olduğu için vav harfi ma kablindeki harfine harekesi cinsinden ya harfine kalbedilmiştir.
Yorum Yaz