اَلْبَابُ الْخَامِسُ؛ مِنْهَا فَعْلَلَ يُفَعْلِلُ فَعْلَلَةً وِ فِعْلاَلاً وَ مَوْزُونُهُ؛ جَلْبَبَ يُجَلْبِبُ جَلْبَبَةً وَ جِلْبَابًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ جِنْسِ لاَمِ فِعْلِهِ فِي آخِرِهِ وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلتَّعْدِيَّةِ، نَحْوُ؛ جَلْبَبَ زَيْدٌ عَمْرًا
اَلْبَابُ الْخَامِسُ beşinci bab, مِنْهَا ondan, yani 6 tane olan Rübai mücerrede mülhak olanlardan, mazisi فَعْلَلَ ve muzarisi يُفَعْلِلُ ve masdarları ise فَعْلَلَةً ve فِعْلاَلاً vezinlerinde gelir. وَ مَوْزُونُهُ bu babın mevzunu mazide جَلْبَبَ ve muzaride يُجَلْبِبُ ve masdarlarda ise جَلْبَبَةً ve جِلْبَابًا şeklindedir. وَ عَلاَمَتُهُ bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى أَرْبَعَةِ أَحْرُفٍ dört harf üzere, بِزِيَادَةِ حَرْفٍ وَاحِدٍ bir harf ziyadesiyle, مِنْ جِنْسِ لاَمِ فِعْلِهِ lam ul-fiil cinsinden, فِي آخِرِهِ o 3 harfi fiilin sonuna, وَ بِنَاؤُهُ bu babın binası; لِلتَّعْدِيَّةِ geçişlilik içindir. نَحْوُ müteaddi fiile misal şöyledir; جَلْبَبَ زَيْدٌ عَمْرًا “Zeyd Amr’a cilbab giydirdi” gibidir.
Metnin Toplu Manası: Rübai Mücerred tek bab olan فَعْلَلَ “dehrace” babına mülhak olan 6 babın beşincisinin mazisi فَعْلَلَ ve muzarisi يُفَعْلِلُ ve masdarları ise فَعْلَلَةً ve فِعْلاَلاً vezinlerinde gelir. Bu baba uygun olarak gelen mevzunlar mazide جَلْبَبَ ve muzaride يُجَلْبِبُ ve masdarlarda ise جَلْبَبَةً ve جِلْبَابًا şeklindedir. Bu babın alameti, daha evvel 3 harfli olan جلب fiilinin sonuna lam ul-fiili cinsinden bir harf ziyade edilmesiyle mazisinin 4 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası tadiyet içindir. Müteaddi fiile misal جَلْبَبَ زَيْدٌ عَمْرًا “Zeyd Amr’a cilbab giydirdi” gibidir.
Yorum Yaz