Cahd-ı Mutlak

Fiil-i muzarinin evveline bir لَمْ “lem” cahd edatının gelmesiyle muzari fiil bir takım değişikliklere uğrar. Cahd, sözlükte “olumsuz” demektir. Mutlak ise kesin demektir. Şu halde cahd-ı mutklak “mutlak olumsuzluk” demektir.

لَمْ “lem” edatı muzari fiilin evveline gelince;

1. Muzari fiilin manasını geniş veya şimdiki zamandan geçmiş zamana çevirir
2. Fiil-i muzarinin sonunu cezimler. Şayet muzari fiilin son harfi illetli “elif,vav,ya” harf ise o halde o harf düşer
3. Fiil-i muzarinin manasını olumsuz yapar
4. Tesniye ve cemi muzari fiillerin sonundaki nun harfi düşer
5. Cemi müennes nunu “O kadınlar ve Siz kadınlar” asla düşmez

يَنْظُرُ bakıyor	يَكْتُبُ yazıyor	يَعْلَمُ biliyor	يَلِدُ doğuyor
لَمْ يَنْظُرْ bakmadı	لَمْ يَْتُبْ yazmadı	لَمْ يَعْلَمْ bilmedi	لَمْ يَلِدْ doğmadı

Cahd-ı mutlak edatı alan bir muzari fiil eğer sonrasında بَعْدُ “ba’du-sonra” gibi bir edatla kullanılırsa mana sürekli olumsuz olur. Misal; لَمْ يَنْصُرْ بَعْدُ “Henüz yardım etmedi” gibi olur.

cemi	tesniye	müfred	zamirler
لَمْ يَذْهَبُوا Gitmediler	لَمْ يَذْهَبَا İkisi gitmedi	لَمْ يَذْهَبْ gitmedi	Müzekker Gaib 3. Şahıs Erkek
لَمْ يَذْهَبْنَ Gitmediler	لَمْ تَذْهَبَا İkisi gitmedi	لَمْ تَذْهَبْ gitmedi	Müennes Gaibe 3. Şahıs Kadın
لَمْ تَذْهَبُوا gitmediniz	لَمْ تَذْهَبَا ikiniz gitmediniz	لَمْ تَذْهَبْ gitmedin	Müzekker Muhatab 2. Şahıs Erkek
لَمْ تَذْهَبْنَ gitmediniz	لَمْ تَذْهَبَا ikiniz gitmediniz	لَمْ تَذْهَبِي gitmedin	Müennes Muhataba 2. Şahıs Kadın
لَمْ نَذْهَبْ gitmedik	Nefs-i Mütekellim Meal Gayr 1. Çoğul Şahıs	لَمْ أَذْهَبُ gitmedim	Nefs-i Mütekellim Vahde 1. Tekil Şahıs

لَمْ أَقُلْ بِأَحْمَدَ

Ahmede söylemedim

خَلَقَ اللهُ مَا فِي السَّمَوَاتِ وَ الْأَرْضَ لَكِنَّهُ لَمْ يَخْلُقْ

Allah yerde ve göklerde ne varsa yarattı ama kendisi yaratılmadı

كَتَبْتُ الدُّرُوسَ طُولَ اللَّيْلِ لَكِنَّنِي لَمْ أَنَامْ

Gece boyunca ders yaptım ama hiç uyumadım

أَ رَأَيْتَ بِزَيْدٍ؟

Zeyd’i gördün mü?

لاَ لَمْ أَرَهُ

Hayır onu görmedim