َ أَمَّا الْمُضَارِعُ؛ فَهُوَ ألَّذِى يَكُونُ فِي أَوَّلِهِ حَرْفٌ مِنْ حُرُوفِ اَتَيْنَ بِشَرْطِ أَنْ يَكُونَ ذَلِكَ الْحَرْفُ زَائِدًا عَلَى الْمَاضِى. وَ حُرُوفُ الْمُضَارَعَةِ؛ مَفْتُوحَةٌ فِي الْمَعْرُوفِ مِنْ جَمِيعِ الْأَبْوَابِ إِلاَّ مِنَ الرُّبَاعِىِّ أَيَّ رُبَاعِىٍّ كَانَ فَإِنَّهَا مَضْمُومَةٌ فِيهِنَّ وَ مَا قَبْلَ لاَمِ فِعْلِ الْمُضَارِعِ مَكْسُورَةٌ فِي الرُّبَاعِىِّ وَ الْخُمَاسِىِّ وَ السُّدَاسِىِّ إِلاَّ مِنْ يَتَفَعَّلُ وَ يَتَفَاعَلُ وَ يَتَفَعْلَلُ فَإِنَّهَا مَفْتُوحَةٌ فِيهِنَّ وَ فِي الْمَجْهُولِ حَرْفُ الْمُضَارَعَةِ مَضْمُومٌ وَ السَّاكِنُ سَاكِنٌ عَلَى حَالِهِ، وَ مَا بَقِى مَفْتُوحٌ كُلُّهُ غَيْرَ لاَمِ الْفِعْلِ فَإِنَّهَا مَرْفُوعَةٌ فِي الْمَعْرُوفِ وَ الْمَجْهُولِ مَا لَمْ يَكُونْ حَرْفٌ نَاصِبٌ يَنْصِبُهَا أَوْ جَازِمٌ يَجْزِمُهَا.
وَ أَمَّا الْمُضَارِعُ؛ ve muzari fiile gelince; فَهُوَ ألَّذِى o muzari fiil ki; يَكُونُ olur, فِي أَوَّلِهِ o muzari fiilin başında, حَرْفٌ bir takım harfler olur, مِنْ حُرُوفِ اَتَيْنَ ateyne yani elif, te, ya ve nun harflerinden bir harf olur. بِشَرْط bir şart ile, أَنْ يَكُونَ olması ile, ذَلِكَ الْحَرْفُ bu harflerin, yani اَتَيْنَ harflerinden, زَائِدًا عَلَى الْمَاض mazi fiil üzerine zaid olmasıyladır. وَ حُرُوفُ الْمُضَارَعَةِ؛ muzari harfleri: مَفْتُوحَة fethalıdır, فِي الْمَعْرُوفِ marufta yani malum fiil-i muzaride, مِنْ جَمِيعِ الْأَبْوَابِ bütün bablardan gelen malum muzari fiiller. إِلاَّ ancak fethalı olmaz, مِنَ الرُّبَاعِىِّ rubai olan muzari fiil, أَيَّ رُبَاعِىٍّ كَانَ hangi rübai olursa olsun. فَإِنَّهَا çünkü rübai olan muzari fiiller, مَضْمُومَةٌ dammelidir, فِيهِنَّ onlarda yani rübai muzari fiillerde. وَ مَا قَبْلَ لاَمِ فِعْلِ الْمُضَارِع ve muzari fiilin lamul fiilinden önceki harf, مَكْسُورَةٌ kesrelidir, فِي الرُّبَاعِىِّ وَ الْخُمَاسِىِّ وَ السُّدَاسِىّ rübai, hümasi ve südasi muzari fiillerde. إِلاَّ ancak dammeli değildir, مِنْ يَتَفَعَّلُ yetefe’âlu vezninde, وَ يَتَفَاعَلُ ve yetefa’âlu vezninde, وَ يَتَفَعْلَلُ ve yetefe’lelu vezninde. فَإِنَّهَا bu sayılanlar, مَفْتُوحَةٌ fethalıdırlar, فِيهِنَّ o muzari fiillerde. وَ فِي الْمَجْهُولِ ve meçhul muzari fiilde, حَرْفُ الْمُضَارَعَةِ muzaraat harfi, مَضْمُومٌ dammelidir, وَ السَّاكِن malum muzaride sakin olan harf, سَاكِنٌ sakin kalır, عَلَى حَالِهِ kendi hali üzere, وَ مَا بَقِى مَفْتُوحٌ kalanlar ise fethalıdır. كُلُّهُ tamamı. غَيْرَ لاَمِ الْفِعْل fakat meçhul muzari fiilin lamul fiili fethalanmış olmaz, فَإِنَّهَا çünkü o lamul fiil, مَرْفُوعَةٌ merfudur yani dammelidir, فِي الْمَعْرُوفِ وَ الْمَجْهُول maruf (malum) ve meçhul muzari fiillerde. مَا لَمْ يَكُون olmadığı sürece, حَرْفٌ نَاصِبٌ يَنْصِبُهَا o muzariyi nasb edici bir edat, أَوْ جَازِمٌ يَجْزِمُهَا veya o muzari fiili cezm edivi bir edat olmadığı müddetçe dammelidir. Zaten muzarinin merfu olması manevidir.
Metnin Toplu Manası; Muzari fiil, mazi üzerine اَتَيْنَ “elif, te, ya ve nun” harflerinin ziyade olarak gelmesi şartıyla olur. Bu harflerden birisi mazi fiil başına gelerek muzari fiil olur. Misal; نَصَرَ mazi fiil iken, اَنْصُرُ ve تَنْصُرُ ve يَنْصُرُ ve نَنْصُرُ gibidir.
Muzaraat harfleri tüm bablardan olan muzari fiiller için fethalı gelir. يَكْتُبُ veya يَجْتَمِعُ gibi.
Rubai bablardan olan malum fiili muzarideki muzaraat harfleri, muzari fiil hangi rubaiden olursa olsun fethalanmış olmaz, dammelenmiş olur. Misal; يُدَحْرِجُ gibi.
Rübai, hümasi ve südasi fiillerde mazi fiilin lamul fiilinin bir öncesindeki harf kesrelenmiştir. Misal; يُكْرِمُ ve يَنْكَسِرُ ve يَسْتَخْرِجُ gibi. Fakat bu durum يَتَفَعَّلُ babı, يَتَفَاعَلُ babı, يَتَفَعْلَلُ babı için geçerli değildir zira bu bablarda lamul fiilinden önceki harf fethalıdır.
Muzaraat harfi meçhul muzari fiillerde ise dammelidir. Malum muzari fiilde sakin olan harf aynı şekilde meçhul muzaride de sakin olarak kendi hali üzere kalır. Muzaraat harfi ve sakin olan harflerin dışında kalan harflerin tamamı fethalıdır. Fakat muzari fiilin lamul fiili müstesnadır, fethalanmış olmaz. İster malum, ister meçhul muzari olsun kendilerini cezm eden bir harf cezm etmedikçe, nasb eden bir harf nasb etmedikçe lamul fiili amil-i maneviden dolayı merfudur, dammelidir.
Yorum Yaz