وَزْنُهُ؛ تَفَعْلَلَ يَتَفَعْلَلُ تَفَعْلُلاً وَ مَوْزُونُهُ؛ تَدَحْرَجَ يَتَدَحْرَجُ تَدَحْرُجًا وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ مَاضِيهِ عَلَى خَمْسَةِ أَحْرُفٍ بِزِيَادَةِ التَّاءِ فِي أَوَّلِهِ وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلْمُطَاوَعَةِ، نَحْوُ؛ دَحْرَجْتُ الْحَجَرَ فَتَدَحْرَجَ ذَلِكَ الْحَجَرَ
وَزْنُهُ bu babın vezni mazide تَفَعْلَلَ ve muzaride يَتَفَعْلَلُ ve masdarda ise تَفَعْلُلاً vezninde gelir, وَ مَوْزُونُهُ bu baba uygun olarak gelen mevzunlar ise mazide تَدَحْرَجَ ve muzaride يَتَدَحْرَجُ ve masdarda ise تَدَحْرُجًا şeklindedir. وَ عَلاَمَتُهُ ve bu babın alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, مَاضِيهِ mazisinin, عَلَى خَمْسَةِ أَحْرُفٍ beş harf üzere, بِزِيَادَةِ التَّاءِ bir te harfi ziyadesiyle, فِي أَوَّلِهِ rübai mücerred mazi fiilin evveline, بِنَاؤُهُ bu babın binası, لِلْمُطَاوَعَةِ mutavaât “dönüşlülük” içindir. نَحْوُ misali şöyledir; دَحْرَجْتُ الْحَجَرَ “Taşı yuvarladım” فَ böylelikle, تَدَحْرَجَ yuvarlandı, ذَلِكَ الْحَجَرَ bu taş.
Metnin Toplu Manası: Rübai Mücerred üzerine 1 harf ziyadesiyle Rübai Mezid Hümasi olan bab bir tanedir ve vezinleri mazide تَفَعْلَلَ ve muzaride يَتَفَعْلَلُ ve masdarda ise تَفَعْلُلاً vezninde gelir. Bu baba uygun olarak gelen mevzunlar ise mazide تَدَحْرَجَ ve muzaride يَتَدَحْرَجُ ve masdarda ise تَدَحْرُجًا şeklindedir. Bu babın alameti, Rübai mücerred fiilin başına bir te harfinin gelmesiyle mazi fiilin 5 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası mutavaât içindir. Mutavaât için misal دَحْرَجْتُ الْحَجَرَ “Taşı yuvarladım” terkibindeki دَحْرَجَ fiilinin فَتَدَحْرَجَ ذَلِكَ الْحَجَرَ “Böylece bu taş ta yuvarlandı” terkibindeki تَدَحْرَجَ fiiline dönüşmesi gibidir.
Yorum Yaz