İf’îlâl إِفْعِلاَلْ Babı

Sülasi mücerred bir fiilin evveline kesreli bir elif ve sonuna da lam ul- fiil cinsinden bir harf ziyadesi ile mazisinin 5 harf üzere olmasıyla elde edilir. Bu bab lazımın mübalağısı içindir yani geçişli olmayan bir fiilin faile şiddetle tesir etmesini ifade eder.

Ziyade Lam ul-fiil	Lam ul-fiil	Ayn ul-fiil	Fa ul-fiil	Ziyade Elif
ـلَ	ـلْـ	ـعَـ	فْـ	إِ
ـرَ	ـرْ	ـمَـ	حْـ	إِ
حَمِرَ – إِحْمَرَّ

* حَمِرَ “kızardı” sülasi mücerred fiil lazım bir fiildir. Bu fiil if’îlâl babına girerek إِحْمَرَّ “çokca kızardı” olmuştur ve manasını teşdid etmiştir. 

حَمِرَ زَيْدٌ

Zeyd kızardı (Yüzü kırmızı oldu)

إِحْمَرَّ زَيْدٌ

Zeyd kıpkırmızı oldu

-Görüldüğü gibi bu bab failin nefsinde vaki olan tesiri şiddetlendirmiştir. Bu bab aynı zamanda ayıplar (kusurlar) ve renkler için de gelir.

إِعْوَرَّ زيْدٌ

Zeyd şaşı oldu

Masdar	Muzari	Mazi
إِفْعِلاَلاً	يَفْعَلُّ	إِفْعَلَّ
إِحْمِرَارًا	يَحْمَرُّ	إِحْمَرَّ

*Bu babın mazisinin aslı إِفْعَلَلَ ve muzarisinin aslı يَحْمَرِرُ şeklindedir. İdgamdan ötürü tablodaki gibi olmuştur. 

يَفْعَلُّ	إِفْعَلَّ
يَفْعَلِلُ	إِفْعَلَلَ

-İdgam olduğu zaman sondaki harf şeddelenir. Fakat muzari fiilin evveline cezm edici bir edat gelirse o halde bu idgam bozulur ve muzari fiili ilk haline döner. Çünkü son harfin cezm edilmesi gerekir. Son harf hazfedilince iki sakin harf yan yana gelir ve fetha yada kesra bu harf için uygundur.

Aslı	يَحَمَرِرُ
İdgamlı Hali	يَحْمَرُّ
Cezmli Hali	لَمْ يَحْمَرِرْ

Fetha yada Kesra alır

لَمْ يَحْمَرَِّ

Şimdi if’îlâl babının emsile-i muhtelifesini görelim;

Mana	Vezinler	Mevzunlar
Fiil-i Mazi	إِفْعَلَّ	إِحْمَرَّ
Fiil-i Muzari	يَفْعَلُّ	يَحْمَرُّ

Mimsiz Masdar	إِفْعِلاَلاً	إِحْمِرَارً
İsm-i Fail	ُفْعَلٌّ	مُحْمَرٌّ
İsm-i Meful	مُفْعَلٌّ لَهُ	مُحْمَرٌّ لَهُ
Cehd-i Mutlak	لَمْ يَفْعَلَِّ	لَمْ يَحْمَرَِّ
Cehd-i Mustağrak	لَمَّا يَفْعَلَِّ	لَمَّا يَحْمَرَِّ
Nefy-i Hal	مَا يَفْعَلُّ	مَا يَحْمَرُّ
Nefy-i İstikbal	لاَ يَفْعَلُّ	لاَ يَحْمَرُّ
Te’kid-i Nefy-i İstikbal	لَنْ يَفْعَلَّ	لَنْ يَحْمَرَّ
Emr-i Gaib	لِيَفْعَلَِّ	لِيَحْمَرَِّ
Nehy-i Gaib	لاَ يَفْعَلَِّ	لاَ يَحْمَرَِّ

Emr-i Hazır	إِفْعَلَِّ	إِحْمَرَِّ
Nehy-i Hazır	لاَ تَفْعَلَِّ	لاَ تَحْمَرَِّ
Mimli Masdar	مُفْعَلٌّ	مُحْمَرٌ
Masdar-ı merre	إِفْعِلاَلَةً	إِحْمِرَارَةً
Masdar-ı nev	إِفْعِلاَلَةً شَدِيدَةً	إِحْمِرَارَةً شَدِيدَةً
İsm-i Tasgir	فُعَيْلِيلٌ	حُمَيْرِيرٌ
İsm-i Mensub	إِفْعِلاَلِيٌّ	إِحْمِرَارِيٌّ
İsm-i Tafdil	أَشَدُّ إِفْعِلاَلاً	أَشَدُّ إِحْمِرَارًا
Teaccüb ül-evvel	مَا أَشَدَّ إِفْعِلاَلَهُ	مَا أَشَدَّ إِحْمِرَارَهُ
Teaccüb üs-sani	أَشْدِدْ بِإِفْعِلاَلِهِ	أَشْدِدْ بِإِحْمِرَارِهِ

*İf’îlâl babının mazi, muzari ve emir fiillerinin emsile-i muttaridesi;

إِحْمَرُّوا onlar kızardı	إِحْمَرَّا ikisi kızardı	إِحْمَرَّ kızardı
إِحْمَرَرْنَ onlar kızardı	إِحْمَرَّتَا ikisi kızardı	إِحْمَرَّتْ o kızardı
إِحْمَرَرْتُمْ sizler kızardınız	إِحْمَرَرْتُمَا ikiniz kızardınız	إِحْمَرَرْتَ sen kızardın
إِحْمَرَرْتُنَّ sizler kızardınız	إِحْمَرَرْتُمَا ikiniz kızardınız	إِحْمَرَرْتِ sen kızardın
إِحْمَرَرْنَا biz kızardık إِحْمَرَرْتُ ben kızardım

يَحْمَرُّونَ onlar kızarıyor	يَحْمَرَّانِ ikisi kızarıyor	يَحْمَرُّ kızarıyor
يَحْمَرِرْنَ onlar kızarıyor	تَحْمَرَّانِ ikisi kızarıyor	تَحْمَرُّ o kızarıyor
تَحْمَرُّونَ sizler kızarıyorsunuz	تَحْمَرَّانِ ikiniz kızarıyorsunuz	تَحْمَرُّ sen kızarıyorsun
تَحْمَرِرْنَ sizler kızarıyorsunuz	تَحْمَرَّانِ ikiniz kızarıyorsunuz	تَحْمَرِّينَ sen kızarıyorsun
نَحْمَرُّ biz kızarıyoruz أَحْمَرُّ ben kızarıyorum

إِحْمَرُّوا sizler kızarın	إِحْمَرَّا ikiniz kızarın	إِحْمَرَِّ kızar
إِحْمَرِرْنَ sizler kızarın	إِحْمَرَّا ikiniz kızarın	إِحْمَرِّي sen kızar