Sarf ilmi, Arapçada bir takım isim ve fiillerin aldıkları farklı formları ve bu formlar neticesinde kazandıkları muhtelif manaları kapsar. Sarf, sözlükte bir şeyi bölmek, parçalamak demektir. Sarf ilmine bazı klasik metinlerde “tasrifat” adı da verilir.
Tüm dillerde bulunan geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman, fiillerin manalarını ifade eder. Bizler bu gibi zamanlar kullanarak meramımızı dile getiririz. Farklı zaman ve farklı formlardaki fiillere ön takılar getirerek olumsuz, sürekli, süreksiz hale getirebiliriz. İsimlerin tasrifatı fiillerden çok daha azdır.
Bir fiilin kökünü yani masdarını bilmemiz, mazisini yani geçmiş zamanını bilmemiz ve muzarisini yani şimdiki zaman yapısını bilmemiz o fiilin tüm çekimlerini yapmamızı sağlar. Bu çekimler daha evvel emsile dersinde anlatıldığı üzere “emsile-i muhtelife” yani muhtelif “değişik, farklı” misaller tablosunda belirtildiği vecihle 24 tanedir. Bu 24 adet kalıbın “yani siganın” toplam 13 tanesi fiil, 4 tanesi masdar ve 7 tanesi ise isimden ibarettir.
Bahsini ettiğimiz 24 adet kalıba belirli olan fiil formlarını getireceğiz ve zamirler ile çekimini yaparak yüzde 80-90 oranda kullanılan fiillerin tüm manalarını her yönüyle bilmiş olacağız. Bu fiiller yapıları itibariyle sahih veya gayr-ı sahih olmak üzere ikiye ayrılırlar. Sahih fiil, yapısında elif, vav veya ya harflerinden birisi olmayan fiillerdir. Gayr-ı sahih ise bu durumun aksine yapısında elif, vav, ya veya şeddeli harf bulunduran fiillerdir.
Sarf ilmine ait derslerimiz, emsile ve çekimleriyle başlayacaktır, bina kitabında anlatılan bahisler üzere fiillerin formları ve kazandıkları manalar üzerinde durulacaktır ve son olarak maksud kitabına ait olan ilal “elif, vav, ya gibi harflerin düşmesi, harflerin değişmesi” ve ibdal “elif, vav, ya gibi harflerin dönüşmesi” konuları baz alınarak, ilaveten izzi kitabının ana konuları aralara serpiştirilerek sizlere Sarf ilmi hakkında bilmeniz gereken tüm malumatı sunmuş olacağız.