Rübai mücerred yani tüm harfleri fiilin aslından olan 4 harfli fiiller bir babtır. O da فَعْلَلَ “fe’lele” veznidir. Bu vezinden gelen دَحْرَجَ “dehrace-yuvarladı” fiili bazen bu babın adı olarak zikredilebilir. Bu genellikle müteaddi fiilleri kapsayan bab olsa da bazen lazım fiiller de bu baba girebilir.
| Lam ul-fiil 2 | Lam ul-fiil | Ayn ul-fiil | Fa ul-fiil |
| ـلَ | ـلَـ | ـعْـ | فَ |
| جَ | ـرَ | حْـ | دَ |
| دَحْرَجَ – فَعْلَلَ | |||
Bu genellikle müteaddi fiilleri kapsayan bab olsa da bazen lazım fiiller de bu baba girebilir. Bu babtaki tüm harfler aslidir yani bir harfi çıkartırsak manadan eser kalmaz.
| Rübai mücerred | Masdar | Muzari | Mazi |
| Vezin | فَعْلَلَةً | يُفَعْلِلُ | فَعْلَلَ |
| Mevzun | دَحْرَجَةً | يُدَحْرِجُ | دَحْرَجَ |
Dehraca Babından gelen Fiiller
| Rübai mücerred | Masdar | Muzari | Mazi |
| Masdar | فَعْلَلَةً | يُفَعْلِلُ | فَعْلَلَ |
| boyun eğmek | دَرْبَحَةً | يُدَرْبِحُ | دَرْبَحَ |
| aşırı gülmek | قَهْقَهَةً | يُقَهْقِهُ | قَهْقَهَ |
| sarsılmak | زِلْزالاً | يُزَلْزِلُ | زَلْزَلَ |
| fısıldamak | وِسْوَاسًا | يُوَسْوِسُ | وَسْوَسَ |
| düzenlemek | هَنْدَسَةً | يُهَنْدِسُ | هَنْدَسَ |
| sallanmak | قَلْقَلَةً | يُقَلْقِلُ | قَلْقَلَ |
| ispatlamak | بَرْهَنَةً | يُبَرْهِنُ | بَرْهَنَ |
| gevelemek | تَمْتَمَةً | يُتَمْتِمُ | تَمْتَمَ |
Örnek Cümleler
يُقَهْقِهُ الطَّالِبُ فِي الْمَكْتَبَةِ
Öğrenci kütüphanede kahkaha attı
دَحْرَجَ زَيْدٌ الْحَجَرَ
Zeyd taşı yuvarladı
دَرْبَحَ زَيْدٌ بِأُسْتَاذِهِ
Zeyd hocasına boyun eğdi
زَلْزَلَ الْبَيْتُ
Ev sallandı
جَمْهَرَ الْمُعَلِّمُ الْمَعْلُومَاتِ فِي مَوْضُوٍ
Öğretmen bilgileri tek bir konuda topladı
*Bu babın masdarı genellikle فَعْلَلَةً olarak gelse de bazı fiiller فِعْلاَلٌ vezninde gelebilir. Tablodaki fiillere bakınız.
| Rübai mücerred | Masdar | Muzari | Mazi |
| Masdar | فِعْلاَلًا | يُفَعْلِلُ | فَعْلَلَ |
| sarsılmak | زِلْزَالاً | يُزَلْزِلُ | زَلْزَلَ |
| fısıldamak | وِسْوَاسًا | يُوَسْوِسُ | وَسْوَسَ |
Naht
Bu babın mazi formu naht için kullanılır. Yani dua cümlelerinde kısaltma yapılması içindir. Aşağıdaki tabloyu dikkatle inceleyiniz.
| بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
rahman ve rahim olan Allah’ın ismiyle |
بَسْمَلَ
besmele |
| اَلْحَمْدُ للهِ
Hamd, Allah içindir |
حَمْدَلَ
hamdele |
| صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمِ
Allah’ın salatı ve selamı onun üzerine olsun |
صَلْوَلَ
salvele |
| سُبْحَانَ اللهُ
Allah noksaklıktan münezzehtir |
سَبْحَلَ
sebhele |
| لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ
Bir güç ve kuvvet yoktur ancak Allah için vardır |
حَوْقَلَ
havkale |
Dehrace Fiilinin Emsile-i Muttaridesi
(Mazi, Muzari, Emir)
| دَحْرَجُوا
يُدَحْرِجُونَ لِيُدَحْرِجُوا |
دَحْرَجَا
يُدَحْرِجَانِ لِيُدَحْرِجَا |
دَحْرَجَ
يُدَحْرِجُ لِيُدَحْرِجْ |
||
| دَحْرَجْنَ
يُدَحْرِجْنَ لِيُدَحْرِجْنَ |
دَحْرَجَتَا
تُدَحْرِجُ لِتُدَحْرِجَا |
دَحْرَجَتْ
تُدَحْرِجُ لِتُدَحْرِجْ |
||
| دَحْرَجْتُمْ
تُدَحْرِجُونَ دَحْرِجُوا |
دَحْرَجْتُمَا
تُدَحْرِجَانِ دَحْرِجَا |
دَحْرَجْتَ
تُدَحْرِجُ دَحْرِجْ |
||
| دَحْرَجْنَ
تُدَحْرِجْنَ دَحْرِجْنَ |
دَحْرَجْتُمَا
تُدَحْرِجَانِ دَحْرِجَا |
دَحْرَجْتِ
تُدَحْرِجِينَ دَحْرِجِي |
||
|
||||
Dehrace Fiilinin Emsile-i Muhtelifesi
| فَعْلَلَ | دَحْرَجَ |
| يُفَعْلِلُ | يُدَحْرِجُ |
| فَعْلَلَةً | دَحْرَجَةً |
| فِعْلاَلًا | دِحْرَاجًا |
| مُفَعْلِلٌ | مُدَحْرِجٌ |
| مُفَعْلَلٌ | مُدَحْرَجٌ |
| لَمْ يُفَعْلِلْ | لَمْ يُدَحْرِجْ |
| لَمَّا يُفَعْلِلْ | لَمَّا يُدَحْرِجْ |
| مَا يُفَعْلِلُ | مَا يُدَحْرِجُ |
| لاَ يُفَعْلِلُ | لاَ يُدَحْرِجُ |
| لَنْ يُفَعْلِلَ | لَنْ يُدَحْرِجَ |
| لِيُفَعْلِلْ | لِيُدَحْرِجْ |
| لاَ يُفَعْلِلْ | لاَ يُدَحْرِجْ |
| فَعْلِلْ | دَحْرِجْ |
| لاَ تُفَعْلِلْ | لاَ تُدَحْرِجْ |
| مُفَعْلَلٌ | مُدَحْرَجَةُ |
| فَعْلَلَةً وَاحِدَةً | دَحْرَجَةً وَاحِدَةً |
| فَعْلَلَةً حَسَنَةً | دَحْرَجَةً حَسَنَةً |
| فُعَيْلِلَةٌ | دُحَيْرِجَةٌ |
| فَعْلَلِيٌّ | دَحْرَجِيٌّ |
| أَحْسَنُ فَعْلَلَةً | أَحْسَنُ دَحْرَجَةً |
| مَا أَحْسَنَ فَعْلَلَتَهُ | مَا أَحْسَنَ دَحْرَجَتَهُ |
| أَحْسِنْ بِفَعْلَلَتِهِ | أَحْسِنْ بِدَحْرَجَتِهِ |