Manel Fiil

وَ التَّاسِعُ مَعْنَى الْفِعْلِ؛ أَيْ كُلُّ لَفْظٍ يُفْهَمُ مِنْهُ مَعْنَى الْفِعْلِ، نَحْوُ؛ هَيْهَاتَ الْمُذْنِبُ مِنْ اللهِ تَعَالَى وَ تَرَاكِ ذَنْبًا وَ نَحْوُ؛ مَا فِي الدُّنْيَا رَاحَةً وَ نَحْوُ؛ يَنْبَغِى لِلْعَالِمِ أَنْ يَكُونَ مُحَمَّدِيًّا خُلُقُهُ

وَ التَّاسِعُ Dokuz Kıyasi Amillerin dokuzuncusu; مَعْنَى الْفِعْلِ manel fiildir. أَيْ yani, كُلُّ لَفْظٍ her lafızdır, يُفْهَمُ anlaşılır, مِنْهُ ondan, yani her lafızdan; مَعْنَى الْفِعْلِ fiil manası. نَحْوُ manel fiilin misali şöyledir; هَيْهَاتَ الْمُذْنِبُ مِنْ اللهِ تَعَالَى “Müznib (günahkar) Allah-u Teala’dan uzak oldu” ve تَرَاكِ ذَنْبًا “Günahı Terk et!” وَ نَحْوُ ve yine şöyledir; مَا فِي الدُّنْيَا رَاحَةً “Dünyada rahat yoktur” gibidir. وَ نَحْوُ ve yine şöyledir; يَنْبَغِى لِلْعَالِمِ أَنْ يَكُونَ مُحَمَّدِيًّا خُلُقُهُ “Alimin ahlakının Muhammedî olması gerekir” gibidir.

Metnin Toplu Manası; Dokuz kıyasi Amilin dokuzuncusu Manel Fiildir. Yani kendisinden fiil manası anlaşılan her lafızdır. Misal; هَيْهَاتَ الْمُذْنِبُ terkibindeki هَيْهَاتَ “uzak oldu” demektir ve mazi fiil manasındadır, esmaul efalden olduğu için manel fiildir. Diğer misal; تَرَاكِ ذَنْبًا terkibindeki تَرَاكِ lafzı اُتْرُكْ “Terk et!” manasında olup esmaul efaldendir ve manel fiildir. Diğer misal; مَا فِي الدُّنْيَا رَاحَةً terkibindeki فِي الدُّنْيَا carr ve mecrurdur. Birlikte zarf-ı müstekar olmak üzere manel fiildir. Diğer misal; يَنْبَغِى لِلْعَالِمِ أَنْ يَكُونَ مُحَمَّدِيًّا خُلُقُهُ terkibindeki مُحَمَّدِيًّا lafzı ismi mensuptur ve manel fiildir.