Mufa’ale مُفَاعَلَة Babı 3

Mufa’ale babı binası gereği işdeşlik ifade eder. Bu babtan gelen fiiller karşılıklı yapılan eylemleri niteler. Sülasi mücerred bir fiilin fa ul-fiili ile ayn ul-fiili arasına bir elif ziyade ederek bu babın mazisini elde ederiz. Daha evvel lazım olan bir fiil bu baba girince müteaddi olur. Çünkü yapılan eylem işdeşlik gereği bir mefule geçmek zorundadır.

Bu işdeşlik tek taraflı olabilir. Bu da taraflardan birinin eylemden hiç etkilenmediği manasına gelir. Bu mana insanlar için geçerli olmasa da Allah için kullanılan fiillerde geçerlidir. Bir toplum Allah’ın dinine savaş açaraken, Allah ta onlara savaş açar ve onlara azab eder. Fakat bu ortak yapılan fiilden Allah zerre etki alamaz, çünkü kimse Allaha ve ona ait olanlara zarar veremez. Buna misal olarak قَاتَلَهُمْ اللهُ “Allah onları katletti” diyebiliriz. قَاتَلَ “karşılıklı savaştı” fiili için Allah-u Teala müesser olucu değildir. Bu da mufa’ale babından gelen ortaklık manasında tek taraflı kullanım biçimidir.

Şimdi mufa’ale babından mazi, muzari ve emir “emr-i hazır, emr-i gaib” çekimlerini malum olarak verelim;

*Geri kalan tüm emsile-i muhtelife çekimleri ileride eklenecek olan “Tasrifat” adlı dersin altın yer alacaktır.