Rübai Mücerred üzerine 1 harf ziyadesiyle Rübai Mezid Hümasi olan bab bir tanedir ve vezinleri mazide تَفَعْلَلَ ve muzaride يَتَفَعْلَلُ ve masdarda ise تَفَعْلُلاً vezninde gelir. Bu baba uygun olarak gelen mevzunlar ise mazide تَدَحْرَجَ ve muzaride يَتَدَحْرَجُ ve masdarda ise تَدَحْرُجًا şeklindedir. Bu baba mevzunuyla da isim verilir yani tedahrece babı da denilir.
Vezin | Mevzun | |
Mazi | تَفَعْلَلَ | تَدَحْرَجَ |
Muzari | يَتَفَعْلَلُ | يَتَدَحْرَجُ |
Masdar | تَفَعْلُلاً | تَدَحْرُجًا |
Bu babın alameti, Rübai mücerred fiilin başına bir te harfinin gelmesiyle mazi fiilin 5 harf üzere olmasıdır. Bu babın binası mutavaât içindir. Mutavaât (dönüşlülük) için misal;
دَحْرَجْتُ الْحَجَرَ
Taşı yuvarladım
Terkibindeki دَحْرَجَ fiilinin,
فَتَدَحْرَجَ ذَلِكَ الْحَجَرَ
Böylece bu taş ta yuvarlandı
Terkibindeki تَدَحْرَجَ fiiline dönüşmesi gibidir.
Bu babdan gelen muzari fiillerin başında 2 tane te harfi bir araya gelir. Bu telaffuzu zorlaştırdığı için harflerden birisi hazfedilir.
Sigası | Aslı | Son Hali |
Müfred Müennes Gaibe | تَتَدَحْرَجُ | تَدَحْرَجُ |
Tesniye Müennes Gaibe | تَتَدَحْرَجَانِ | تَدَحْرَجَانِ |
Müfred Müzekker Muhatab | تَتَدَحْرَجُ | تَدَحْرَجُ |
Tesniye Müzekker Muhatab | تَتَدَحْرَجَانِ | تَدَحْرَجَانِ |
Cemi Müzekker Muhatab | تَتَدَحْرَجُونَ | تَدَحْرَجُونَ |
Müfred Müennes Muhataba | تَتَدَحْرَجِينَ | تَدَحْرَجِينَ |
Tesniye Müennes Muhataba | تَتَدَحْرَجَانِ | تَدَحْرَجَانِ |
Cemi Müennes Muhataba | تَتَدَحْرَجْنَ | تَدَحْرَجْنَ |
تَدَحْرَجَ Babı
Emsile-i Muhtelife
تَفَعْلَلَ | تَدَحْرَجَ |
يَتَفَعْلَلُ | يَتَدَحْرَجُ |
تَفَعْلُلاً | تَدَحْرُجًا |
مُتَفَعْلِلٌ | مُتَدَحْرِجٌ |
مُتَفَعْلَلٌ | مُتَدَحْرَجٌ |
لَمْ يَتَفَعْلَلْ | لَمْ يَتَدَحْرَجْ |
لَمَّا يَتَفَعْلَلْ | لَمَّا يَتَدَحْرَجْ |
مَا يَتَفَعْلَلُ | مَا يَتَدَحْرَجُ |
لاَ يَتَفَعْلَلُ | لاَ يَتَدَحْرَجُ |
لَنْ يَتَفَعْلَلَ | لَنْ يَتَدَحْرَجَ |
لِيَتَفَعْلَلْ | لِيَتَدَحْرَجْ |
لاَ يَتَفَعْلَلْ | لاَ يَتَدَحْرَجْ |
تَفَعْلَلْ | تَدَحْرَجْ |
لاَ تَتَفَعْلَلْ | لاَ تَتَدَحْرَجْ |
مُتَفَعْلَلٌ | مُتَدَحْرَجٌ |
تَفَعْلُلَةً | تَدَحْرُجَةً |
تَفَعْلُلًا حَسَنًا | تَدَحْرُجًا حَسَنًا |
تَفَعْلُلَةً حَسَنَةً | تَدَحْرُجَةً حَسَنَةً |
فُعَيْلِلٌ | دحَيْرِجٌ |
تَفَعْلُليٌّ | تَدَحْرُجِيٌّ |
أَحْسَنُ تَفَعْلُلاً | أَحْسَنُ تَدَحْرُجًا |
مَا أَحْسَنَ تَفَعْلُلَهُ | مَا أَحْسَنَ تَدَحْرُجَهُ |
أَحْسِنْ بِتَفَعْلُلِهِ | أَحْسِنْ بِتَدَحْرُجِهِ |