وَ أَمَّا الْمُعْتَلُّ الْمِثَالُ فَتَسْقُطٌ فَاءُ فِعْلِهِ فِي الْمُسْتَقْبَلِ وَ الْاَمْرِ وَ النَّهْىِ الْمَعْرُوفَاتِ إِذَا كَانَ فَاؤُهُ وَاوًا مِنْ ثَلاَثَةِ اَبْوَابٍ فَعَلَ يَفْعِلُ بِفَتْحِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ كَسْرِهَا فِي الْغَابِرِ، نَحْوُ؛ وَعَدَ يَعِدُ. وَ فَعَلَ يَفْعَلُ بِفَتْحِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ الْغَابِرِ، نَحْوُ؛ وَهَبَ يَهَبُ. وَ فَعِلَ يَفْعِلُ بِكَسْرِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ الْغَابِرِ، نَحْوُ؛ وَرِثَ يَرِثُ. وَ قَدْ تَسْقُطُ الْوَاوُ مِنْ بَابِ فَعِلَ يَفْعَلُ بِكَسْرِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ فَتْحِهَا فِي الْغَابِرِ مِنْ لَفْظَيْنِ، نَحْوُ؛ وَطِأَ يَطَأُ وَ وَسِعَ يَسَعُ.
وَ أَمَّا الْمُعْتَلُّ ve mutel fiile gelince, الْمِثَالُ faul fiili vav veya ya olan misal fiil; فَتَسْقُطٌ فَاءُ فِعْلِهِ faul fiili düşer, فِي الْمُسْتَقْبَلِ وَ الْاَمْرِ وَ النَّهْىِ الْمَعْرُوفَاتِ malum emir, nehy ve muzari fiillerde, إِذَا كَانَ فَاؤُهُ وَاوًا eğer misal fiilin faul fiili vav olursa, مِنْ ثَلاَثَةِ اَبْوَابٍ şu üç babdan; birinci bab mazide فَعَلَ ve muzaride يَفْعِلُ vezninde olan, بِفَتْحِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ كَسْرِهَا فِي الْغَابِرِ aynül fiili mazide fethalı ve muzaride kesrelidir, نَحْوُ؛ misali şöyledir; mazi وَعَدَ ve muzari يَعِدُ gibi. İkinci bab mazide فَعَلَ ve muzaride يَفْعَلُ vezninde olan, بِفَتْحِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ الْغَابِرِ mazide ve muzaride aynül fiili fethalıdır, نَحْوُ misali şöyledir; mazide وَهَبَ ve muzaride يَهَبُ gibi. Üçüncü bab mazide فَعِلَ ve muzaride يَفْعِلُ vezninde olan, بِكَسْرِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى وَ الْغَابِرِ mazide ve muzaride aynül fiili kesrelidir, نَحْوُ misali şöyledir; mazisi وَرِثَ ve muzarisi يَرِثُ gibi. وَ قَدْ تَسْقُطُ الْوَاوُ vav harfi düşer, مِنْ بَابِ فَعِلَ يَفْعَلُ mazisi فَعِلَ ve muzarisi يَفْعَلُ olan babta. بِكَسْرِ الْعَيْنِ فِي الْمَاضِى mazisi kesreyle, وَ فَتْحِهَا فِي الْغَابِرِ muzaride fethayladır, مِنْ لَفْظَيْنِ iki lafızdan düşer, نَحْوُ misali şöyledir; mazide وَطِأَ ve muzaride يَطَأُ gibi ve mazide وَسِعَ ve muzaride يَسَعُ gibi.
Metnin Toplu Manası; Misal mutel fiillerde malum olan emir, nehy ve muzari fiillerin faul fiili vav ise o faul fiil olan vav harfi şu 3 babta düşer. 1. Mazide فَعَلَ ve muzaride يَفْعِلُ vezninde olan babta, misali; mazi وَعَدَ ve muzari يَعِدُ gibidir. 2. Mazide فَعَلَ ve muzaride يَفْعَلُ vezninde olan babta, misali; mazide وَهَبَ ve muzaride يَهَبُ gibi. 3. Mazide فَعِلَ ve muzaride يَفْعِلُ vezninde olan babta, misali; mazisi وَرِثَ ve muzarisi يَرِثُ gibi. Mazisi فَعِلَ ve muzarisi يَفْعَلُ olan babtan eğer faul fiili vav ise o vav şu iki lafızlarından düşer, onlar; mazide وَطِأَ ve muzaride يَطَأُ gibi ve mazide وَسِعَ ve muzaride يَسَعُ gibi.
Yorum Yaz