?>
Maksud

İftiâl Babındaki İ’lâl Kaideleri

وَ إِذَا كَانَ فَاءُ الْفِعْلِ مِنْ اِفْتَعَلَ حَرْفًا مِنْ حُرُوفِ الْاِطْبَاقِ وَ هِيَ الصَّادُ وَ الضَّادُ وَ الطَّاءُ وَ الظَّاءُ. يَصِيرُ تَاءُ اِفْتَعَلَ طَاءً، نَحْوُ؛ اِصْطَبَرَ وَ اِضْطَرَبَ وَ اِطَّرَدَ وَ اِظَّهَرَ، وَ إِذَا كَانَ فَاءُ اِفْتَعَلَ دَالاً أُوْ ذَالاً أًوْ زَاءً، يَصِيرُ تَاءُ اِفْتَعَلَ دَالاً، نَحْوُ؛ اِدَّمَعَ وَ اِدَّكَرَ بِاِدْغَامِ الذَّالِ فِي الدَّالِ، وَ اِزْدَجَرَ. وَ إِذَا كَانَ فَاؤُهُ وَاوًا أَوْ يَاءً أًوْ ثَاءً قُلِبَتِ الْوَاوُ وَ الْيَاءُ وَ الثَّاءُ تَاءً، ثُمَّ اُدْغِمَتْ فِي تَاءِ اِفْتَعَلَ، نَحْوُ؛ اِتَّقَى وَ اِتَّسَرَ وَ اِتَّغَرَ



وَ إِذَا كَانَ فَاءُ الْفِعْلِ مِنْ اِفْتَعَلَ ifte’âle yani اِفْتِعَالْ babının faul fiili, حَرْفًا bir harf olunca, مِنْ حُرُوفِ الْاِطْبَاقِ itbak harflerinden. İtbak; telaffuz anında itbak harfleri nedeniyle dil, üst damağa intibak (yapışır) eder. Bu nedenle bu harflere itbak harfleri denilmiştir. وَ هِي ve itbak harfleri; الصَّادُ sad, وَ الضَّادُ ve dad, وَ الطَّاءُ ve ta, وَ الظَّاءُ ve za. يَصِيرُ تَاءُ اِفْتَعَلَ ifte’âle babındaki te harfi döner, طَاءً harfine. نَحْوُ؛ buna misal; اِصْطَبَرَ ve اِضْطَرَبَ ve اِطَّرَدَ ve اِظَّهَرَ gibi fiillerdir. وَ إِذَا كَانَ فَاءُ اِفْتَعَلَ şayet ifte’âle babının faul fiili, دَالاً dal harfi, أُوْ veya, ذَالاً zel harfi, أًوْ veya, زَاءً za harfi olursa; يَصِيرُ تَاءُ اِفْتَعَلَ ifte’âle babındaki te harfi, دَالاً dal harfine döner; نَحْوُ misali şöyledir; اِدَّمَعَ ve اِدَّكَرَ gibi, بِاِدْغَامِ الذَّالِ zel harfinin idgamıyla, فِي الدَّالِ dal harfine ve اِزْدَجَرَ fiili. وَ إِذَا كَانَ فَاؤُهُ şayet ifte’âle babının faul fiili, وَاوًا vav, أَوْ veya, يَاءً ya, أًوْ veya ثَاءً sa harflerinden birisi olursa; قُلِبَتِ الْوَاوُ vav harfi, وَ الْيَاءُ ve ya harfi, وَ الثَّاءُ ve sa harfi, تَاءً te harfine kalb edilir, çevrilir. ثُمَّ sonra, اُدْغِمَتْ idgam edilir (çünkü iki te yanyana gelir), فِي تَاءِ اِفْتَعَلَ ifte’âle babındaki te harfleri, نَحْوُ؛ misali şöyledir; اِتَّقَى ve اِتَّسَرَ ve اِتَّغَرَ gibidir.



Metnin Toplu Manası; Her ne zaman اِفْتِعَالْ babının faul fiili itbak harflerinden olursa, o halde اِفْتِعَالْ babındaki ت harfi ط harfine çevrilir. İtbak harfleri 4 tanedir.



اِفْتِعَالْ babındaki ت harfinin ط harfine kalbi
İtbak harfleri İfte’âle babı İ’lâli
ص اِصْتَبَرَ اِصْطَبَرَ
ض اِضْتَرَبَ اِضْطَرَبَ
ط اِطْتَرَدَ اِطَّرَدَ
ظ اِظْتَهَرَ اِظَّهَرَ

Şayet ifte’âle babının faul fiili د veya ذ veya ز harflerinden birisi olduğunda ifte’âle babının ت harfi د harfine döner.



اِفْتِعَالْ babındaki faul fiilin د veya ذ veya ز harflerinden birisi olması durumunda ت harfi د harfine döner
Faul Fiil İfte’âle babı İ’lâli
د اِدْتَمَعَ اِدَّمَعَ
ذ اِذْتَكَرَ اِدَّكَرَ
ز اِزْتَجَرَ اِزْدَجَرَ

Şayet ifte’âle babının faul fiili و veya ى veya ث harflerinden birisi olursa o و veya ى veya ث harfleri ت harfine kalb olunur ve sonra ifte’âle babındaki oluşan iki ت harfi idgama girer.



اِفْتِعَالْ babındaki faul fiilin و veya ى veya ث harflerinden birisi olması durumunda ت harfine kalbi
Faul Fiil İ’lâli İdgam İfte’âle babı
و اِوْتَقَى اِتْتَقَى اِتَّقَى
ى اِيْتَسَرَ اِتْتَسَرَ اِتَّسَرَ
ث اِثْتَغَرَ اِتْتَغَرَ اِتَّغَرَ
Kelimelerin Manaları
اِصْطَبَرَ Sabretti
اِضْطَرَبَ Acı çekti
اِطَّرَدَ Peşi peşine geldi
اِظَّهَرَ Terk etti
اِدَّمَعَ Göz yaşardı
اِدَّكَرَ Hatırladı
اِزْدَجَرَ Men etti
اِتَّقَى Sakındı
اِتَّسَرَ Kolay oldu
اِتَّغَرَ Dişleri çıktı



Yazar Hakkında

Metehan Uluocak

9 yıllık sarf nahiv bilgisini temin ettikten sonra, zor olan lafızları kolaylaştırıp ve harekeleyip mübtedi kardeşlerimize sunmak niyetine gark oldum. Bu tevessülüm bana böyle bir site hazırlamayı gerektirdi.

Yorum Yaz

Yorum göndermek için tıkla

Ya Hâkim!

Ya Mu’in!