Aksam-ı Semaniye / 8 Kısım

Kendisinde 3 asıl harf bulunan fiilin ilk asıl harfine faul fiil, ikinci asıl harfine aynul fiil ve üçüncü asıl harfine lamul fiil denilir. Aksamı semaniye fiilin 8 kısımda incelendiğini bildirir.

1. Sülasi Mücerred Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olmayan üç harfli fiillere denilir. Misal; نَصَرَ “nasara-yardım etti” gibi.

2. Sülasi Mücerred Gayr-ı Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olan üç harfli fiillere denilir. Misal; وَعَدَ “veade-vadetti” gibi.

3. Rübai Mücerred Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olmayan dört harfli fiillere denilir. Misal; دَحْرَجَ “dehrace-yuvarladı” gibi.

4. Rübai Mücerred Gayr-ı Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olan dört harfli fiillere denilir. Misal; وَسْوَسَ “vesvese-fısıldadı” gibi.

5. Sülasi Mezid Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olmayan sülasi mezid fiillere denilir. Misal; أَكْرَمَ “ekrame-ikram etti” gibi.

6. Sülasi Mezid Gayr-ı Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olan sülasi mezid fiillere denilir. Misal; أَوْعَدَ “evade-vaad ettirdi” gibi.

7. Rübai Mezid Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olmayan rübai mezid fiillere denilir. Misal; تَدَحْرَجَ “tedahrece-yuvarlandı” gibi.

8. Rübai Mezid Gayr-ı Salim; Asıl harflerinde hemze, harf-i illet (elif, vav, ya) ve harf-i tad’if (tekrar eden harf) olan rübai mezid fiillere denilir. Misal; تَوَسْوَسَ “tevesvese-vesveselendi” gibi.