?>
Maksud

Rübai Mücerred Sigalar

مِثَالُ الرُّبَاعِىِّ الْمُجَرَّدِ؛ دَحْرَجَ يُدَحْرِجُ بِضَمِّ الْيَاءِ وَ كَسْرِ الرَّاءِ وَ سُكُونِ الْحَاءِ، دَحْرَجَةً بِفَتْحِ الْكُلِّ وَ سُكُونِ الْحَاءِ وَ دِحْرَاجًا بِكَسْرِ الدَّالِ وَ سُكُونِ الْحَاءِ، فَهُوَ مُدَحْرِجٌ، وَ ذَاكَ مُدَحْرَجٌ  وَ الْاَمْرُ؛ دَحْرِجْ بِفَتْحِ الدَّالِ وَ كَسْرِ الرَّاءِ، وَ النَّهْىُ؛ لاَ تُدَحْرِجْ بِضَمِّ التَّاءِ وَ كَسْرِ الرَّاءِ. وَ كَذَالِكَ تَصْرِيفُ الْمُلْحَقْاتِ.



مِثَالُ الرُّبَاعِىِّ الْمُجَرَّدِ rübai mücerred sigaların misalleri; Mazi için دَحْرَجَ ve muzari için يُدَحْرِجُ şeklindedir. Bu يُدَحْرِجُ muzari fiili بِضَمِّ الْيَاءِ ya harfinin dammesiyle, وَ كَسْرِ الرَّاءِ ve ra harfinin kesresiyle, وَ سُكُونِ الْحَاءِ ve ha harfinin sükunuyla mültebistir. Kıyasi masdar; دَحْرَجَةً şeklindedir, بِفَتْحِ الْكُلِّ tamamının fethasıyla ama وَ سُكُونِ الْحَاءِ ha harfinin de sükunuyla mültebistir. Semai masdar; دِحْرَاجًا şeklindedir, بِكَسْرِ الدَّالِ dal harfinin kesresiyle, وَ سُكُونِ الْحَاءِ ha harfinin sükunuyla mültebistir. Rübai mücerred ismi fail فَهُوَ مُدَحْرِجٌ şeklindedir. فَهُوَ lafzını pek eklemeyiz. İsm-i Meful; وَ ذَاكَ مُدَحْرَجٌ şeklindedir. Burada da ذَاكَ lafzının pek eklemeyiz. وَ الْاَمْرُ؛ Emir fiili; دَحْرِجْ şeklindedir, بِفَتْحِ الدَّالِ وَ كَسْرِ الرَّاءِ dal harfinin fethasıyla ve ra harfinin kesresiyle mültebistir. وَ النَّهْىُ nehy fiili; لاَ تُدَحْرِجْ şeklinde ve بِضَمِّ التَّاءِ وَ كَسْرِ الرَّاءِ ta harfinin dammesiyle ve ra harfinin kesresiyledir. وَ كَذَالِكَ ve aynen bu şekildedir; تَصْرِيفُ الْمُلْحَقْاتِ mülhakların tasrifi, yani rübai mücerrede ilhak olan 6 vezinin çekimleri.



Metnin Toplu Manası; Rübai mücerred sigaların tamamını ben aşağıda tabloda vereceğim ama maksud kitabımızda musannıfımız bu kadarını ele aldığı için metnin toplu manası olarak yukardaki metinin tercümesini yazacağım. Rübai mücerred bildiğimiz üzere bir babtır ve فَعْلَلَ veznindedir. Bu veznin mevzunu olarak دَحْرَجَ “yuvarladı” fiili getirilmiştir. Rübai mücerredin mazisi فَعْلَلَ vezninde دَحْرَجَ fiilidir, muzarisi يُفَعْلِلُ vezninde يُدَحْرِجُ fiilidir ki ya harfinin dammesiyle, dal harfinin fethasıyla, ha harfinin sükunuyla, ra harfinin kesresiyle mültebistir. Rübai mücerredin kıyasi masdarı فَعْلَلَةً vezninde دَحْرَجَةً şeklindedir ve ha harfinin sükunuyla, diğer harflerin fethasıyla mültebistir. Rübai mücerredin semai masdarı ise فِعْلاَلاً vezninde دِحْرَاجًا şeklindedir ve dal harfinin kesresi, ha harfinin sükunuyla mültebistir. Rübai mücerred ismi fail مُفَعْلِلٌ vezninde مُدَحْرِجٌ şeklindedir. Rübai mücerredlerin ismi mefulü مُفَعْلَلٌ vezninde مُدَحْرَجٌ şeklindedir. Rübai mücerredin emir fiili فَعْلِلْ vezninde دَحْرِجْ şeklinde, dal harfinin fethasıyla ve ra harfinin kesresiyledir. Rübai mücerred nehy fiili لاَ تُفَعْلِلْ vezninde لاَ تُدَحْرِجْ şeklindedir, ta harfinin dammesiyle ve ra harfinin kesresiyledir. Aynı şekilde rübai mücerrede mülhak olan bablar da bu şekilde çekilir. Onları tablo olarak aşağıda verilecektir.



Rübai Mücerred Vezin ve Mevzunları
Yuvarlamak Vezin Mevzun
Fiil-i Mazi فَعْلَلَ دَحْرَجَ
Fiil-i Muzari يُفَعْلِلُ يُدَحْرِجُ
Kıyasi Masdar فَعْلَلَةً دَحْرَجَةً
Semai Masdar فِعْلاَلاً دِحْرَاجًا
İsm-i Fail مُفَعْلِلٌ مُدَحْرِجٌ
İsm-i Meful مُفَعْلَلٌ مُدَحْرَجٌ
Cehd-i Mutlak لَمْ يُفَعْلِلْ لَمْ يُدَحْرِجْ
Cehd-i Mustağrak لَمَّا يُفَعْلِلْ لَمَّا يُدَحْرِجْ
Nefy-i Hal مَا يُفَعْلِلُ مَا يُدَحْرِجُ
Nefy-i İstikbâl لاَ يُفَعْلِلُ لاَ يُدَحْرِجُ
Tekid-i Nefy-i İstikbâl لَنْ يُفَعْلِلَ لَنْ يُدَحْرِجَ
Emr-i Gaib لِيُفَعْلِلْ لِيُدَحْرِجْ
Nehy-i Gaib لاَ يُفَعْلِلْ لاَ يُدَحْرِجْ
Emr-i Hazır فَعْلِلْ دَحْرِجْ
Nefy-i Hazır لاَ تُفَعْلِلْ لاَ تُدَحْرِجْ
Masdar-ı Mimi مُفَعْلَلٌ مُدَحْرَجٌ
İsmi Alet
Masdar-ı Bina-i Merre فَعْلَلَةٌ وَاحِدَةٌ دَحْرَجَةٌ وَاحِدَةٌ
Masdar-ı Bina-i Nev فَعْلَلَةٌ شَدِيدَةٌ دَحْرَجَةٌ شَدِيدَةٌ
İsm-i Tasgir فُعَيْلِلَةٌ دُحَيْرِجَةٌ
İsm-i Mensub فَعْلَلِىٌّ دَحْرَجِىٌّ
M. İsmi Fail
İsm-i Tafdil اَلْاَشَدُّ فَعْلَلَةً اَلْاَشَدُّ دَحْرَجَةً
Taaccüb ül-Evvel مَا اَشَدَّ فَعْلَلَتَهُ مَا اَشَدَّ دَحْرَجَتَهُ
Taaccüb üs-Sani اَشْدِدْ بِفَعْلَلَتِهِ اَشْدِدْ بِدَحْرِجَتِهِ
Rübai Mücerred’e Mülhaklar
Vezin Mevzun
فَوْعَلَ حَوْقَلَ
فَيْعَلَ بَيْطَرَ
فَعْوَلَ جَهْوَرَ
فَعْيَلَ عَثْيَرَ
فَعْلَلَ جَلْبَبَ
فَعْلَى سَلْقَى



Yazar Hakkında

Metehan Uluocak

9 yıllık sarf nahiv bilgisini temin ettikten sonra, zor olan lafızları kolaylaştırıp ve harekeleyip mübtedi kardeşlerimize sunmak niyetine gark oldum. Bu tevessülüm bana böyle bir site hazırlamayı gerektirdi.

Yorum Yaz

Yorum göndermek için tıkla

Ya Hâkim!

Ya Mu’in!