?>
İzhar

Harf-i Cerrler

وَ الْعَامِلُ فِي اسْمٍ وَاحِدٍ؛ حُرُوفٌ تَجُرُّهُ، تُسَمَّى حُرُوفَ الْجَرِّ وَ الْحُرُوفَ الْإِضَافَةِ. وَ هِيَ عِشْرُونَ؛ اَلْبَاءُ، لِلْإِلْصَاقِ. وَ مِنْ، لِلْاِبْتِدَاءِ. وَ إِلَي، لِلْاِنْتِهَاءِ. وَ عَنْ، لِلْبُعْدِ وَ الْمُجَاوَزَةِ. وَ عَلَى، لِلْاِسْتِعْلاَءِ. وَ اللَّامُ، لِلتَّعْلِيلِ أَوْ لِلتَّخْصِيصِ. وَ فِي، لِلظَّرْفِيَّةِ. وَ الْكَافِ، لِلتَّشْبِيهِ. وَ حَتَّى، لِلْغَايَةِ. وَ رُبَّ، لِلتَّقّْلِيلِ. وَ وَاوُ الْقَسَمِ، وَ تَاءُ الْقَسَمِ، وَ حَاشَا، لِلْاِسْتِثْنَاءِ. وَ مُذْ وَ مُنْذُ لِلْاِبْتِدَاءِ فِي الزَّمَانِ الْمَاضِى وَ قَدْ يَكُونَانِ اِسْمَيْنِ. وَ خَلاَ وَ عَدَا، لِلْاِسْتِثْنَاءِ وَ يَكُونَانِ فِعْلَيْنِ وَ هُوَ الْأَكْثَرُ. وَ لَوْلاَ، لِاِمْتِنَاعِ شَيْئٍ لِوُجُودِ غَيْرِهِ إِذَا اِتَّصَلَ بِهَا ضَمِيرٌ. وَ كَيْ، إِذَا دَخَلَ عَلَى مَا اَلْاِسْتِفْهَامِيَّةِ لِلتَّعْلِيلِ. وَ لَعَلَّ، لِلتَّرَجِّي فِي لُغَةِ عُقَيْلِ.

arapcadilbilgisi.com

وَ الْعَامِلُ فِي اسْمٍ وَاحِدٍ ve bir isimde amil; حُرُوفٌ bir takım harflerdir, تَجُرُّهُ onu (ismi) cerr eder. تُسَمَّى tesmiye (adlandırılır) olunur; حُرُوفَ الْجَرِّ “Cerr Harfleri” ve وَ الْحُرُوفَ الْإِضَافَةِ ve “İzafet Harfleri” diye adlandırılırlar. وَ هِيَ ve o (cerr veya izafet harfleri); عِشْرُونَ yirmi’dir, yani tanedir. Birincisi; اَلْبَاءُ “ba” harfi ceridir, لِلْإِلْصَاقِ ilsak (bitiştirme) içindir. İkincisi; مِنْ “min” harfi ceridir, لِلْاِبْتِدَاءِ ibtida (başlangıç) içindir. Üçüncüsü; إِلَي “ilâ” harfi ceridir, لِلْاِنْتِهَاءِ intiha (yöneliş) içindir. Dördüncüsü; عَنْ “an” harfi ceridir, لِلْبُعْدِ bu’d (uzaklaşma) ve وَ الْمُجَاوَزَةِ mucavezet (geçip gitme) içindir. Beşincisi; عَلَى “âlâ” harfi ceridir, لِلْاِسْتِعْلاَءِ isti’la (üzerine olma) içindir. Altıncısı; اللَّامُ “lâm” harfi ceridir, لِلتَّعْلِيلِ ta’lil (sebebiyet) veya أَوْ لِلتَّخْصِيصِ tahsis (hususileştirme) içindir. Yedincisi; فِي “fiy” harfi ceridir, لِلظَّرْفِيَّةِ zarfiyyet içindir. Sekizincisi; الْكَافِ “kef” harfi ceridir, لِلتَّشْبِيهِ teşbih (benzetme) içindir. Dokuzuncusu; حَتَّى، “hatta” harfi ceridir, لِلْغَايَةِ gayet (intiha) içindir. Onuncusu; رُبَّ “rubbe” harfi ceridir, لِلتَّقّْلِيلِ taklil (azlık) içindir. Onbirincisi; وَ وَاوُ الْقَسَمِ “vav ul-kasem” (yemin vav’ı) harfi ceridir, yemin içindir. Onikincisi; وَ تَاءُ الْقَسَمِ “ta ul-kasem” (yemin ta’sı) harfi ceridir, yemin içindir. Onüçüncüsü; حَاشَا “hâşâ” harfi ceridir, لِلْاِسْتِثْنَاءِ istisna (hariç tutulmak) içindir. Ondört ve Onbeşincisi; وَ مُذْ وَ مُنْذُ “müz” ve “münzü” harfi cerleridir. لِلْاِبْتِدَاءِ ibtida (başlangıç) içindir,فِي الزَّمَانِ الْمَاضِى mazi zamanda, وَ قَدْ ve bazen,  يَكُونَانِ o ikisi (müz ve münzü) olurlar, اِسْمَيْنِ iki isim. Onaltı ve Onyedincisi; خَلاَ وَ عَدَا “hâlâ” (hariç) ve “âdâ” (hariç) harfi cerleridir, لِلْاِسْتِثْنَاءِ istisna (hariçlik) içindir. وَ يَكُونَانِ ve o ikisi (hâlâ ve âdâ) olurlar, فِعْلَيْنِ iki fiil, وَ هُوَ ve o, yani o ikisinin fiil oluşu, الْأَكْثَرُ çoktur, çok kere olur. Onsekizincisi; لَوْلاَ “levla” (şayet olmasa) harfi ceridir, لِاِمْتِنَاعِ mümteni olduğunu ifade etmek için, شَيْئٍ bir şeyin, لِوُجُودِ غَيْرِهِ (levla’nın önüne gelen zamirden) başkasının vücudu (mevcut olması) için; إِذَا اِتَّصَلَ birleştiğinde, بِهَا ona, yani levla harfi cerine, ضَمِيرٌ bir zamir. Ondokuzuncusu; كَيْ “key” (için) harfi ceridir, إِذَا دَخَلَ dahil olduğunda, عَلَى bu “key” harfi cerinin üzerine,  مَا اَلْاِسْتِفْهَامِيَّةِ ma-i istifamiyye (soru ma’sı), لِلتَّعْلِيلِ ta’lil (sebebiyet) içindir. Yirmincisi; لَعَلَّ “lealle” harfi ceridir, لِلتَّرَجِّي “terecci” (ümid) içindir, فِي لُغَةِ عُقَيْلِ bu görüş “Ukeyl” lugatına göredir.

Metnin Toplu Manası; Bir isimde amil, ismi cerr eden harflerdir. Bu harfler “Cerr Harfleri” veya “İzafet Harfleri” adıyla tesmiye olunurlar. Bu harfi cerler 20 tanedir. Birincisi; بَاءُ “ba” harfi ceridir, ilsak (bitiştirme) içindir. İkincisi; مِنْ “min” harfi ceridir, ibtida (başlangıç) içindir. Üçüncüsü; إِلَي “ilâ” harfi ceridir, intiha (yöneliş) içindir. Dördüncüsü; عَنْ “an” harfi ceridir, bu’d (uzaklaşma) ve mucavezet (geçip gitme) içindir. Beşincisi; عَلَى “âlâ” harfi ceridir, isti’la (üzerine olma) içindir. Altıncısı; اللَّامُ “lâm” harfi ceridir, ta’lil (sebebiyet) veya tahsis (hususileştirme) içindir. Yedincisi; فِي “fiy” harfi ceridir, zarfiyyet içindir. Sekizincisi; الْكَافِ “kef” harfi ceridir, teşbih (benzetme) içindir. Dokuzuncusu; حَتَّى، “hatta” harfi ceridir, gayet (intiha) içindir. Onuncusu; رُبَّ “rubbe” harfi ceridir, taklil (azlık) içindir. Onbirincisi; وَ وَاوُ الْقَسَمِ “vav ul-kasem” (yemin vav’ı) harfi ceridir, yemin içindir. Onikincisi; وَ تَاءُ الْقَسَمِ “ta ul-kasem” (yemin ta’sı) harfi ceridir, yemin içindir. Onüçüncüsü; حَاشَا “hâşâ” harfi ceridir, istisna (hariç tutulmak) içindir. Ondört ve Onbeşincisi; وَ مُذْ وَ مُنْذُ “müz” ve “münzü” harfi cerleridir, Geçmiş zamandan ibtida (başlangıç) içindir, Bazen o ikisi (müz ve münzü) isim olurlar. Onaltı ve Onyedincisi; خَلاَ وَ عَدَا “hâlâ” (hariç) ve “âdâ” (hariç) harfi cerleridir, istisna (hariçlik) içindir. Çoğunlukla o ikisi (hâlâ ve âdâ) fiil olurlar. Onsekizincisi; لَوْلاَ “levla” (şayet olmasa) harfi ceridir. Levla’nın başına bir zamir bitiştiğinde, bu zamirden başkasının vücuda gelmesi içindir kullanılan bir harfi cerdir. Ondokuzuncusu; كَيْ “key” (için) harfi ceridir. Bu key harfi cerine ma-i istifamiyye dahil olduğunda (كَيْمَه ileride anlatılacaktır) ta’lil (sebebiyet) için isti’mal olunur. Yirmincisi; لَعَلَّ “lealle” harfi ceridir, Ukeyl lugatına göre terecci (ümid) içindir.

Harfi Cerr
بَاء İlsak Bitiştirme
مِنْ İbtida Başlangıç
إِلَى İntiha Bitiş
عَنْ İbtida Başlangıç
عَلَى İsti’la Üzerine
لاَمْ Ta’lil Sebeb
فِي Zarfiyyet -de,-da
كَافْ Teşbih Benzetme
حَتَّى Gaye Son
رُبَّ Taklil Azlık
وَاوْ Kasem Yemin
تَاء Kasem Yemin
حَاشَا İstisna Hariç
مُذْ İbtida Başlangıç
مُنْذُ İbtida Başlangıç
خَلاَ İstisna Hariç
عَدَا İstisna Hariç
لَوْلاَ İmtina’ Men’
كَيْ Ta’lil Sebeb
لَعَلَّ Terecci Ümid

Harf-i cerrleri teker teker inceleyelim...

Yazar Hakkında

Metehan Uluocak

9 yıllık sarf nahiv bilgisini temin ettikten sonra, zor olan lafızları kolaylaştırıp ve harekeleyip mübtedi kardeşlerimize sunmak niyetine gark oldum. Bu tevessülüm bana böyle bir site hazırlamayı gerektirdi.

Yorum Yaz

Yorum göndermek için tıkla

Ya Hâkim!

Ya Mu’in!

Bu Gün Allah için Ne Yaptın?