عَنْ harf-i cerri -den, -dan manalarını ifade eder. لِلْبُعْدِ bu’d yani uzaklık içindir, وَ الْمُجَاوَزَةِ mücavezet içindir. Mucavezet uzaklaşma demektir.
بُعْدِيَّة bu’diyyet (uzaklaşma) manası; Bu uzaklaşma geri dönmemek üzere uzaklaşmadır. خَرَجْتُ عَنِ الْمَدْرِسَةِ “Okuldan çıktım” ama öyle bir çıktım ki “okuldan mezun oldum” manasına gelir. Şayet عَنْ yerine مِنْ kullanılsaydı alelade bir çıkış olacaktır.
مُجَاوَزَتْ Mucavezet manası: Bu’diyyetten farklı bir şeyin bir şeyden uzaklaşması olarak düşünülür. Bu’diyyette geri dönüş yoktur ama burada vardır. Misal; رَمَيْتُ السَّهْمَ عَنِ الْقَوْسِ “Oku yaydan attım” gibi. Yayı sonradan tekrar geri alabiliriz ve bir daha atabiliriz.
بَعْدِيَّتْ Ba’de manası: Bu harfi cerrde بَعْدَ “sonra” manası vardır. Misal; Müminun suresi 40. Ayet-i kerimede قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لِيُصْبِهُنَّ نَادِمِينَ “Dedi ki, onlar az bir zaman sonra pişman olacaklar” ayetinde عَمَّا nın açık yazımı عَنْ + مَا şeklindedir. عَمَّا قَلِيلٍ yani بَعْدَ زَمَنٍ قَلِيلٍ “az bir zaman sonra” gibidir.
اِسْتِعْلاَء İsti’la manası: عَنْ harf-i cerrinde üzerinde manası vardır. عَنْ نَفْسِكَ “Sana” yanin senin üzerine. Burada maddi ve manevi mana söz konusu olabilir.
اِبْتِدَاء ibtida (başlangıç) manası: عَنْ harfi cerri tıpkı مِنْ gibi ibtida manası ifade eder. خَرَجْتُ عَنِ الْبَيْتِ “Evden çıktım” gibi.
اِسْتِعَانَة isti’ane (yardım) manası: عَنْ harfi cerrinin yardım manası ifade ettiği yerler vardır. جِئْتُ عَنِ السَّيَّارَةِ “Arabayla geldim” gibidir. Yani araba yardımıyla, sayesinde geldim gibidir.
بَدَلْ Bedel manası: عَنْ harfi cerrinin bedel manası da vardır. Misal; شَيْئٌ عَنْ شَيْئٌ “birşeyden bir şey” gibidir. Yani bir şeyden bedel olarak başka bir şey..
Yorum Yaz